Από την αρχαιότητα η νηστεία είναι κύριο μέλημα των θρησκευτικών, πολιτισμικών και διατροφικών παραδόσεων του ανθρώπου. Αποτελεί ενδυνάμωση ορισμένων θρησκευτικών και ηθικών αξιών όπως εγκράτεια, υπομονή, εξάσκηση της θέλησης και αποχή από πειρασμούς και καταχρήσεις. Βασική αρχή της νηστείας είναι η αποτοξίνωση από τρόφιμα ζωικής προέλευσης (γαλακτοκομικά, κρέας, ψάρι, αυγό) και η προτίμηση τροφίμων όπως φρούτα, λαχανικά, ψωμί, ρύζι, μακαρόνια, πατάτες, δημητριακά, όσπρια, λαδερά φαγητά και φυτικό λίπος.

Έτσι αυτή η διατροφική αποτοξίνωση συμβάλλει στην σωματική μας υγεία, όσο συμβάλλει και η ηθική αποτοξίνωση στην ψυχική μας ανάταση;

Αρχικά η έλλειψη τροφών ζωικής προέλευσης από την διατροφή οδηγεί στην μείωση του προσλαμβανόμενου λίπους και ειδικά του κορεσμένου, το οποίο είναι και το πιο επιβλαβές. Έτσι υπάρχει μείωση των αυξημένων τιμών της χοληστερίνης (περίπου 40-50mg), του ουρικού οξέος και των τριγλυκεριδίων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης αθηρωμάτωσης, καρδιαγγειακών παθήσεων, εγκεφαλικών επεισοδίων, καρδιακής προσβολής και υπέρτασης.

Επίσης, οι άνθρωποι που νηστεύουν έχουν πολύ λιγότερο οξειδωτικό στρες, μία αντίδραση του οργανισμού που θεωρείται γενεσιουργός αιτία της αθηροσκλήρωσης, του καρκίνου και των εκφυλιστικών νοσημάτων του νευρικού συστήματος, όπως η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος Αλτσχάιμερ.

Το μεγαλύτερο ίσως πλεονέκτημα της νηστείας είναι η μεγάλη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, που συμβάλλει στην αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών και μικροστοιχείων με αντιοξειδωτική δράση, όπως είναι η βιταμίνες Α, C και Ε. Τα αντιοξειδωτικά συστατικά τονώνουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα, προστατεύοντας τον οργανισμό μας από τις ελεύθερες ρίζες, από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας, από τα καρδιαγγειακά νοσήματα, καθώς και από ορισμένες μορφές καρκίνου. Με τη σειρά τους οι φυτικές ίνες, ευθύνονται για την ομαλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος με μείωση της δυσκοιλιότητας, περιορισμένη απορρόφηση της χοληστερόλης από το βλεννογόνο του εντέρου, καθώς επίσης και για τη μείωση των επιπέδων των λιπιδίων και της γλυκόζης στο αίμα. Υπάρχουν βεβαίως και ενδείξεις για την θετική επίδραση τους στην πρόληψη και στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου (π.χ. παχέως εντέρου, μαστού και προστάτη).

Η κατανάλωση θαλασσινών βοηθά την καρδιά, το ανοσοποιητικό και το νευρικό σύστημα καθώς και την πνευματική εγρήγορση εξαιτίας της περιεκτικότητας τους σε ωμέγα 3 λιπαρά οξέα. Η απουσία από τη διατροφή λιπαρών ουσιών της οικογένειας των ωμέγα 3 όπως το DHA και το EPA, έχουν συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο για κατάθλιψη και νευρικές διαταραχές.

Τα όσπρια σε συνδυασμό με τα θαλασσινά προσφέρουν πρωτεΐνες που αντικαθιστούν εκείνες που δεν παίρνει ο οργανισμός λόγω αποχής από τροφές ζωικής προέλευσης. Επίσης, ο συνδυασμός αυτός προσφέρει βιταμίνη Β12, σίδηρο και φολικό οξύ που μπορεί να μειώνονται στον οργανισμό λόγω αποχής από την κρεατοφαγία.

Μία άλλη ευεργετική επίδραση της νηστείας είναι ότι συμβάλλει στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας και του διαβήτη. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με εγκράτεια, η οποία αποτελεί τη βασική έννοια της νηστείας και τήρηση των ημερήσιων θερμίδων που πρέπει να λαμβάνονται, χωρίς να γίνεται υπερκατανάλωση ζυμαρικών, ψωμιού, ρυζιού ή ελαιόλαδου.

Σημαντικό ρόλο παίζουν και κάποιες τροφές που καταναλώνονται ιδιαίτερα κατά την περίοδο της νηστείας, δηλαδή το σησάμι, το ταχίνι (ο αλεσμένος σησαμόπολτος) και ο χαλβάς. Το σησάμι και το ταχίνι περιλαμβάνουν πρωτεΐνη σε ποσοστό 20% που είναι πλούσια σε αμινοξέα, ειδικά όταν συνδυάζεται με όσπρια (όπως το γνωστό μεσανατολικό πουρέ ρεβιθιών `χούμους`). Το έλαιο του σησαμιού και του ταχινιού, που αποτελεί το 50% αυτού, περιέχει σημαντική ποσότητα βιταμίνης Ε, η οποία έχει αντιοξειδωτική δράση κατά των ελεύθερων ριζών, ενώ προλαμβάνει το σχηματισμό καρκινικών κυττάρων. Επίσης η κατανάλωση σησαμιού βοηθάει στη μείωση της χοληστερίνης εξαιτίας της ιδιότητας της σησαμίνης που περιέχεται σε αυτό. Ο φλοιός του σησαμιού περιέχει υψηλές ποσότητες των βιταμινών Β1, Β2 και νιασίνης, οι οποίες είναι ευεργετικές για το νευρικό και το καρδιαγγειακό σύστημα και τον μεταβολισμό, ενώ είναι πλούσιος και σε φυτικές ίνες. Ακόμη το σησάμι είναι πλούσια πηγή σιδήρου, φωσφόρου, ασβεστίου, καλίου και διαθέτει αξιόλογες ποσότητες μαγνησίου, ψευδαργύρου και σεληνίου, τα οποία αποτελούν πολύ σημαντικά στοιχεία του ανθρώπινου μεταβολισμού, απαραίτητα για ποικίλες λειτουργίες (σύνθεση των οστών και των μυών, αντιδράσεις μεταβολισμού κ.α.).

Αναμφίβολα λοιπόν, η νηστεία την περίοδο της Σαρακοστής μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη σωματική και ψυχική μας υγεία. Ιδιαίτερα όταν γίνεται με τους κατάλληλους συνδυασμούς τροφών και για μικρό χρονικό διάστημα μπορεί να είναι πραγματική αποτοξίνωση για τον οργανισμό. Προσοχή θα πρέπει να δίνεται όμως στα άτομα που έχουν κάποιο πρόβλημα υγείας, κυρίως στα άτομα με αναιμία, με προβλήματα στο καρδιαγγειακό σύστημα, με οστεοπόρωση, με αυξημένη χοληστερίνη ή ουρικό οξύ, όπου θα πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό και το διαιτολόγο τους. Μην ξεχνάτε ότι, δεν συνιστάται αυστηρή νηστεία στα παιδιά, διότι βρίσκονται στην ανάπτυξη και είναι απαραίτητα για τη διατροφή τους τα γαλακτοκομικά προϊόντα και το κρέας.

Γράφει: Χαρτερού Ειρήνη, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Καλή Σαρακοστή!

www.iatronet.gr