«Είναι δύσκολο να πάρεις τα μάτια σου από πάνω του όποτε βρίσκεται επάνω στη σκηνή» γράφει η κριτικός της εφημερίδας «Τhe Guardian» για τον σαιξπηρικό «Ριχάρδο Γ΄», σε σκηνοθεσία Σαμ Μέντες, με τον Κέβιν Σπέισι στον ρόλο του τίτλου. «Προσδίδει μια άγρια και αστραφτερή σωματικότητα σε κάθε στροφή που παίρνει το λασκαρισμένο μυαλό αυτού του εξουσιομανούς άνδρα» γράφει ο συνάδελφός της στους «Νew Υork Τimes».

Σύγχρονοι δικτάτορες, όπως ο Καντάφι, ο Μουμπάρακ ή ο Σαντάμ Χουσεΐν, φαίνεται ότι αποτέλεσαν βασική πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία του ήρωα που ενσαρκώνει ο Σπέισι. Ο ίδιος ο Μέντες έχει δηλώσει ότι, αν διαχωρίσεις το έργο από το αυθεντικό ιστορικό του πλαίσιο- τον Πόλεμο των Ρόδων-, τότε αυτό μετατρέπεται σε «ένα από τα πρώτα σημαντικά πορτρέτα σύγχρονου δικτάτορα».

Και ο σκηνοθέτης μαζί με τους συνεργάτες του στοχεύει σε μια σαφώς σύγχρονη αίσθηση της όψης και της δράσης: σημερινά ρούχα, αφαιρετικά σκηνικά και προβολές βίντεο συνθέτουν το τοπίο δράσης αυτού του δαιμόνιου αντιήρωα, που εξοντώνει με μοναδική μαεστρία οποιονδήποτε σταθεί εμπόδιο στην αναρρίχησή του προς τον θρόνο. Εκτός από τη στρατιωτική στολή, ο Σπέισι κρατάει μεταλλικό μπαστούνι στο χέρι και φοράει νάρθηκα στο πόδι, το οποίο σέρνει «σαν να είναι ένα γιγάντιο κούτσουρο», γράφει η Σουζάνα Κλαπ («Τhe Guardian»). «Η καμπούρα του τον κάνει να σκύβει όχι μόνο επάνω αλλά μέσα στους ανθρώπους:μοιάζει σαν να ετοιμάζεται να τους ραμφίσει μέχρι θανάτου» συνεχίζει η ίδια. Για τον κριτικό της «Wall Street Journal» ο Σπέισι δεν έχει να ανταγωνιστεί μόνον τους σύγχρονους δικτάτορες, αλλά και τα φαντάσματα σπουδαίων ηθοποιών που έχουν ενσαρκώσει τον σαιξπηρικό ρόλο στο παρελθόν, όπως ο Λόρενς Ολίβιε, ο Ιαν Μακ Κέλεν και ο Αντονι Σερ. «Τα καταφέρνει όμως.Η καμπούρα και η λοξή περπατησιά του αφομοιώνονται σε τέτοιον βαθμό από τον χαρακτήρα του ώστε σταματάς να τα προσέχεις». Επιπλέον, ο Σπέισι «απευθύνει τους ασυνήθιστους μονολόγους του Ριχάρδου στο κοινό και μέσα από ένα ρεπερτόριο χειρονομιών- στραβά χαμόγελα,ανασηκωμένα φρύδια π.χ.- δημιουργεί έναν στενό δεσμό με τους θεατές».

Οσον αφορά τη σχέση του πρωταγωνιστή με τη μακριά και ένδοξη παράδοση του ρόλου, ο Μάικλ Μπί λινγκτον, έτερος κριτικός του «Guardian», γράφει: «Ο Σπέισι δεν ανατρέπει ριζικά τη σύλληψη του Λόρενς Ολίβιε για τον ρόλο, δηλαδή έναν Ριχάρδο σατανικό γελωτοποιό. Αλλά μας προσφέρει τις δικές του φίνες παραλλαγές αυτής της προσέγγισης:έναν Ριχάρδο όπου το ενστικτώδες κωμικό μπρίο συναγωνίζεται τον πόθο για εξουσία,έναν πόθο γεννημένο από έντονη αυτοαπέχθεια».

Η σκηνοθεσία του Μέντες υιοθετεί μια «μιντιακή» αισθητική: οι ήρωες έχουν εμμονή με τη δημοσιότητα, ποζάρουν για να φωτογραφηθούν, ενώ η μεγάλη στιγμή του Ριχάρδου καταγράφεται από την κάμερα του τηλεοπτικού συνεργείου. «Ξαφνικάο πίσω τοίχος της σκηνής γεμίζει από το πρόσωπο του Σπέισι,που κοιτάζει έντονα και ανειλικρινώς ειλικρινά, όπως μόνο αυτός μπορεί. Το μαγνητικό βλέμμα του λέει “εμπιστεύσου με” και “τρέξε για τη ζωή σου” ταυτόχρονα» γράφουν οι «Νew Υork Τimes».

Ο Μέντες, ο οποίος πριν από 12 χρόνια είχε συνεργαστεί με τον Σπέισι στην ταινία «Αmerican Βeauty», παρουσιάζει αυτή την ιστορία θανάσιμης απληστίας και ίντριγκας σαν μια σειρά από επεισόδια, το καθένα με δικό του τίτλο: «Οι πολίτες», «Κλάρενς», «Λαίδη Αν» κ.ο.κ. Τα σκηνοθετικά ευρήματα πότε λειτουργούν και πότε όχι, σύμφωνα με τον «Guardian», ο οποίος καταλήγει ότι η παράσταση μπορεί να υστερεί ελαφρώς ως προς την απόδοση της σκοτεινής διάστασης του κειμένου, αλλά «διαθέτει υπέροχη ορμή και διαύγεια».

ΤΟ ΠΙΟ «ΚΑΥΤΟ» ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ

Οταν ανέβηκε πριν από μερικές εβδομάδες στο Οld Vic του Λονδίνου,ο «Ριχάρδος Γ΄» δεν δυσκολεύτηκε να γοητεύσει το απαιτητικό θεατρόφιλο κοινό: ήταν ένα από τα πιο σημαντικά θεατρικά γεγονότα του λονδρέζικου καλοκαιριού.

Το ίδιο συνέβη και στην Αθήνα,με το εισιτήριο του «Ριχάρδου» στην Επίδαυρο να θεωρείται το πιο καυτό και από το ίδιο το θέρος.Η προπώληση ξεκίνησε στις 8 Ιουλίου και μετά την τεράστια ζήτηση η παραγωγή του φεστιβάλ πρόσθεσε μία επιπλέον παράσταση,την Κυριακή 31 Ιουλίου.Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές είναι ήδη εξαντλημένες οι θέσεις για το Σάββατο 30 Ιουλίου,ενώ το ίδιο αναμένεται να συμβεί και για τις άλλες δύο ημερομηνίες.

Η παραγωγή της παράστασης- που έχει χορηγό την Βank of Αmerica Μerrill Lynch - είναι ομολογουμένως μια ακριβή επιλογή για το Φεστιβάλ Επιδαύρου: το κόστος της ανέρχεται σε 300.000 ευρώ.Αδίκως όμως έσπευσαν κάποιοι να κατηγορήσουν την ηγεσία του φεστιβάλ ότι σπαταλά τα χρήματα του Δημοσίου για «τον κύριο Κέβιν Σπέισι» (βλ.δήλωση Κώστα Γεωργουσόπουλου στην «Ελευθεροτυπία»),παραμελώντας έτσι τους έλληνες δημιουργούς που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από αυτό το υψηλό ποσό.Και αυτό επειδή η παράσταση του «Ριχάρδου» θα αποφέρει 900.000 ευρώ,δίνοντας έτσι στο φεστιβάλ τη δυνατότητα να καλύψει όλες τις ζημιές που υπέστη από τις ελληνικές παραγωγές.

Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμη και οι παραστάσεις που πήγαν καλά στους χώρους της Πειραιώς 260 δεν μπορούν να αποφέρουν κέρδη στα ταμεία,εφόσον οι θέσεις είναι περιορισμένες.Ακόμη και αν μια παράσταση σημειώσει εισπρακτική επιτυχία και τα εισιτήρια εξαντληθούν,όπως συνέβη με εκείνη του Καστελούτσι, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να συγκριθεί με την αντίστοιχη επιτυχία της Επιδαύρου καθώς,απλούστατα,το Κτίριο Η΄ (όπου παίχτηκε το «Περί της εννοίας του προσώπου του Υιού του Θεού») έχει χωρητικότητα 550 θέσεων,ενώ το αρχαίο θέατρο χωράει 14.000 θεατές.Ακόμη λιγότερο τολμούμε φυσικά να συγκρίνουμε την Επίδαυρο με το Κτίριο Ε΄ της Πειραιώς 260- εκεί δηλαδή όπου φιλοξενήθηκαν όλοι οι μονόλογοι των σκουριασμένων αντιλήψεων του ελληνικού θεάτρου-,έναν μικρό χώρο μόλις 150 θέσεων.

Να σημειωθεί ότι οι τιμές των εισιτηρίων στην Επίδαυρο κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα με εκείνες του Οld Vic.Το φθηνότερο αγγλικό εισιτήριο κόστιζε 10 στερλίνες, ενώ το αντίστοιχο (φοιτητικό) ελληνικό κοστίζει 10 ευρώ.Το ακριβότερο αγγλικό, τέλος,είχε 52,5 στερλίνες,ενώ το δικό μας VΙΡ ανέρχεται μόλις σε 50 ευρώ.

ΠΟΤΕ & ΠΟΥ

«Ριχάρδος Γ΄» 29-31 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου

Τιμές εισιτηρίων: 10 (φοιτητικό,άνω διάζωμα), 15 (φοιτητικόζώνη Β), 20 (άνω διάζωμα),30 (ζώνη Β),40 (ζώνη Α), 50 (VΙΡ) ευρώ

Προπώληση: Πανεπιστημίου 39 (εντός στοάς Πεσμαζόγλου),βιβλιοπωλεία Ελευθερουδάκης και Παπασωτηρίου, http://www.greekfestival.gr, τηλ. 210 3272.000

Λουίζα Αρκουμανέα, Το βήμα της Κυριακής

2011-07-25