Στην απομόνωση... της Ευρώπης τίθεται και επισήμως η Μεγάλη Βρετανία, μετά το βέτο του Ντέιβιντ Κάμερον στη γαλλο-γερμανική πρόταση για αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών αλλά και την υπογραφή εντέλει σήμερα Παρασκευή από τις υπόλοιπες 26 χώρες της ΕΕ της νέας συμφωνίας Δημοσιονομικής Ένωσης.

Μέχρι πρότινος στο πλευρό της Βρετανίας τάσσονταν η Ουγγαρία, η Σουηδία και η Τσεχία, γεγονός που οδηγούσε σε μία Ευρωπαϊκή Ένωση των 23. «Ζητούμενο είναι η διάσωση του ευρώ και σε αυτό θα βοηθήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις επ ουδενί, όμως, δεν θα ανεχθούμε να θιγούν ζωτικά συμφέροντα της χώρας μας», υπογράμμισε ο βρετανός Πρωθυπουργός αναφερόμενος στην κατηγορηματική άρνηση της Γαλλίας να αποδεχθεί εξαίρεση του City από τον φόρο επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, μέτρο που προβλέπει η συμφωνία Μέρκελ-Σαρκοζί.

«Οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων της Βουλγαρίας, της Τσεχίας, της Δανίας, της Ουγγαρίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας και τη Σουηδίας έδειξαν διατεθειμένοι να συμμετάσχουν σε αυτή τη διαδικασία, αφού συμβουλευθούν τα κοινοβούλιά τους όπου αυτό είναι απαραίτητο», αναφέρεται στο σχέδιο συμπερασμάτων.

Τελικά οι χώρες της ευρωζώνης (17) μαζί με τις υπόλοιπες εννέα, θα αποτελέσουν τον βασικό πυρήνα του νέου δημοσιονομικού συμφώνου. Οι σχετικές διαπραγματεύσεις θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πριν τον Μάρτιο.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το νέο Δημοσιονομικό Σύμφωνο, οι ηγέτες της ευρωζώνης δεσμεύτηκαν να προχωρήσουν σε αυστηρότερους δημοσιονομικούς κανόνες που περιλαμβάνουν ότι:

- Οι προϋπολογισμοί της γενικής κυβέρνησης θα είναι κατ` αρχήν ισοσκελισμένοι ή πλεονασματικοί. Η αρχή αυτή θα θεωρείται ότι τηρείται αν, κατά γενικό κανόνα, το ετήσιο διαρθρωτικό έλλειμμα δεν υπερβαίνει το 0,5% του ονομαστικού ΑΕΠ. Ο κανόνας αυτός θα περιληφθεί στα εθνικά νομικά συστήματα των κρατών μελών σε συνταγματικό ή ισοδύναμο επίπεδο. Ο κανόνας θα περιλαμβάνει αυτόματο διορθωτικό μηχανισμό, ο οποίος θα ενεργοποιείται σε περίπτωση απόκλισης. Θα καθορίζεται από το κάθε κράτος μέλος βάσει αρχών που ορίζονται από την Επιτροπή. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα έχει δικαιοδοσία να επιβεβαιώσει τη μεταφορά του κανόνα αυτού σε εθνικό επίπεδο.

- Τα κράτη μέλη που υπόκεινται στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος θα υποβάλλουν στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο προς έγκριση πρόγραμμα οικονομικής εταιρικής σχέσης, στο οποίο θα περιγράφονται λεπτομερώς οι απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ώστε να εξασφαλιστεί η πραγματικά διατηρήσιμη διόρθωση των υπερβολικών ελλειμμάτων. Η εφαρμογή του προγράμματος, καθώς και τα σχετικά ετήσια δημοσιονομικά σχέδια, θα παρακολουθούνται από την Επιτροπή και το Συμβούλιο.

- Θα θεσπιστεί μηχανισμός για την εκ των προτέρων υποβολή εκθέσεων από τα κράτη μέλη σε ό,τι αφορά στα εθνικά σχέδια έκδοσης χρεογράφων.

Επίσης προβλέπεται ότι οι κανόνες που ορίζουν τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (άρθρο 126 της Συνθήκης της Λισαβόνας) θα ενισχυθούν για τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ. Μόλις η Επιτροπή διαπιστώσει ότι ένα κράτος μέλος έχει παραβιάσει το ανώτατο όριο του 3%, θα ακολουθούν αυτομάτως συνέπειες εκτός εάν αντιταχθεί ειδική πλειοψηφία των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν ακόμη ότι θα εγκρίνουν με τάχιστες διαδικασίες τους νέους κανόνες που πρότεινε η Επιτροπή στις 23 Νοεμβρίου 2011 σχετικά με την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των προσχεδίων προϋπολογισμού και τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ, καθώς και την ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν ή απειλούνται από σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά την δημοσιονομική τους σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ.

Σε πιο μακροπρόθεσμο επίπεδο, οι ηγέτες της ευρωζώνης δήλωσαν ότι θα συνεχίσουν να εργάζονται για την εξεύρεση τρόπων περαιτέρω εμβάθυνσης της δημοσιονομικής ενοποίησης. Τα ζητήματα αυτά θα περιλαμβάνονται στην έκθεση που θα παρουσιάσει ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Μάρτιο του 2012, στην οποία θα εξετάζονται επίσης οι σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και της ζώνης του ευρώ.

Σε ό,τι αφορά στον ισχυρότερο συντονισμό των πολιτικών και τη διακυβέρνηση, προβλέπεται ότι θα πραγματοποιούνται τακτικές σύνοδοι για το ευρώ τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιβεβαίωσαν ακόμη ότι οι αποφάσεις που ελήφθησαν στις 21 Ιουλίου και στις 26/27 Οκτωβρίου σχετικά με το ελληνικό χρέος έχουν μοναδικό και έκτακτο χαρακτήρα στους όρους όλων των νέων ομολόγων δημοσίου σε ευρώ θα περιληφθούν τυποποιημένες και πανομοιότυπες ρήτρες συλλογικής δράσης ώστε να διαφυλαχτεί η ρήτρα της αγοράς.

Ευρωομόλογο

Δεν υπήρξε απόφαση για την έκδοση κοινών ομολόγων. Στο προοίμιο πάντως η γερμανίδα καγκελάριος είχε επανειλημμένως ταχθεί κατά των ευρωομολόγων.

Μόνιμος μηχανισμός ESM

Προβλέπεται επίσπευση της λειτουργίας του ESM για τον Ιούλιο του 2012 και όχι το 2013, όπως είχε αρχικώς προγραμματιστεί. O ESM θα λειτουργεί παράλληλα με τον προσωρινό μηχανισμό EFSF για έναν χρόνο, μέχρι τα μέσα του 2013. Μελλοντικά οι αποφάσεις για την παροχή οικονομικής βοήθειας δεν θα λαμβάνονται πλέον με την αρχή της ομοφωνίας, αλλά με ειδική πλειοψηφία 85%, προκειμένου να επισπεύδεται η λήψη αποφάσεων και οι μικρότερες χώρες να μην έχουν τη δυνατότητα να τις μπλοκάρουν.

Ουσιαστικά οι μεγάλες χώρες της ευρωζώνης, Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία διατηρούν το δικαίωμα βέτο, καθώς η συμμετοχή τους στον ESM ξεπερνά το 15 %.

Ο ESM δεν θα έχει τη δυνατότητα λειτουργίας ως τράπεζα και δεν θα μπορεί να δανείζεται από την ΕΚΤ, όπως ήθελε άλλωστε η Γερμανία. Εάν ο ESM αποκτούσε τραπεζική ιδιότητα, θα μπορούσε να έχει πρόσβαση στη ρευστότητα της κεντρικής τράπεζας. Το μοντέλο αυτό όμως θα μπορούσε να προκαλέσει πληθωριστικές πιέσεις, εάν η ΕΚΤ αναγκαζόταν να κόψει χρήμα.

Ο ρόλος του ΔΝΤ

Σε μια προσπάθεια να δοθεί μια άμεση απάντηση στην κρίση, θα εξεταστεί το ενδεχόμενο παροχής διμερών δανείων προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ύψους έως και 200 δισ. ευρώ. Βάσει της προωθούμενης συμφωνίας, οι κεντρικές τράπεζες των χωρών της ευρωζώνης θα διαθέσουν τα εν λόγω κεφάλαια στο ΔΝΤ το οποίο θα χρηματοδοτεί στη συνέχεια προγράμματα στήριξης ευρωπαϊκών χωρών. Οι τελικές αποφάσεις επί του ζητήματος αναμένεται να ληφθούν εντός του επόμενου δεκαημέρου.