Η κα Κατωπόδη Βασιλική  είναι ψυχολόγος με πολύχρονη εμπειρία σε θέματα της οικογένειας και των παιδιών. Εργάζεται τα τελευταία έντεκα χρόνια στο κέντρο πρόληψης της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, διατηρεί ιδιωτικό γραφείο δουλεύοντας με οικογένειες, γονείς και παιδιά σε θέματα που αφορούν την δυναμική της οικογένειας.  Τον τελευταίο ενάμισι χρόνο είναι υπεύθυνη της σχολής γονέων στο νομό Λευκάδας, ενώ πριν εργαζόταν ως  εκπαιδεύτρια στη σχολή γονέων, η οποία λειτουργεί στο νομό  ( με διακοπές κατά διαστήματα ) από το 2005.

Ποια είναι η ανταπόκριση στη σχολή Γονέων?

Πέρυσι επειδή ξεκίνησε τους ανοιξιάτικους μήνες, υπήρχε μεν αλλά ήταν πιο μειωμένη. Τώρα, που τα προγράμματα ξεκινάνε από τον Φεβρουάριο και θα διαρκέσουν μέχρι τον Ιούνιο, παρατηρώ ότι οι γονείς είναι πιο δεκτικοί και πιο έτοιμοι να ακούσουν πράγματα.

Που οφείλεται αυτή η δεκτικότητα των γονέων?

Αυτή η δεκτικότητα μπορεί να οφείλεται σε πολλούς λόγους. Τόσο από την δουλειά που προηγήθηκε στη σχολή, γιατί πολλοί γονείς που έχουν παρακολουθήσει το πρόγραμμα επιθυμούν να συμμετέχουν πάλι, όσο και από τις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές που προκάλεσε η κρίση κυρίως τα τελευταία δυο χρόνια, γιατί για μένα προϋπήρχε,  με αποτέλεσμα οι άνθρωποι- και ιδιαίτερα οι γονείς- να αναζητούν τη συγκεκριμένη στιγμή ένα στήριγμα, κάπου να «ακουμπήσουν» την εμπειρία τους.

Είπατε  προηγουμένως ότι οι γονείς είναι πιο έτοιμοι να ακούσουν πράγματα. Είναι κάποια άμυνα αυτή η άρνηση των γονέων η οποία με αφορμή την κρίση μπορεί και να σπάσει ?

Είπατε μια πολύ ωραία λέξη, για το αν είναι μια άμυνα των γονέων. Πράγματι υπάρχει μια άρνηση των ανθρώπων στο να ακούσουνε πρώτα από όλα τους εαυτούς τους και μετά τα προβλήματα των παιδιών τους. Γιατί όταν έχεις μια επαφή με τον εαυτό σου και μια καλή εστία μέσα σου και ξέρεις που βαδίζεις σαν άνθρωπος, μπορείς να ακούσεις και τα προβλήματα του άλλου. Εάν δεν γνωρίζεις τις δικές σου ανάγκες, πως μπορείς να ακούσεις τις ανάγκες των άλλων. Επομένως είναι μια άμυνα. Αρνούνται πολλές φορές να ακούσουν τις ανάγκες των παιδιών τους, όχι γιατί δεν μπορούν ή δεν ξέρουν να το κάνουν, αλλά γιατί δεν έχουν προλάβει να ακούσουν τις δικές τους ανάγκες.

Που οφείλεται αυτό?

Αυτό οφείλεται σε διάφορους λόγους. Κυρίως όμως γιατί οι ίδιοι δεν έχουν ωριμάσει. Διατηρούν ακόμα την παιδική πλευρά μέσα τους πολύ έντονη που χρειάζεται να μεγαλώσει για να μεγαλώσουν και αυτοί  μετέπειτα τα παιδιά τους. Υπάρχουν κάποια ανώριμα κομμάτια στον εαυτό μας που δεν έχουν εξελιχθεί ούτως ώστε να τα προχωρήσουμε σε εκείνο το σημείο που θα μας είναι βοηθητικά στο να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας.

Κάλυψη των συναισθηματικών ή των υλικών αναγκών. Ποιος τομέας χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια?

Η κάλυψη των συναισθηματικών αναγκών του παιδιού είναι το πιο δύσκολο κομμάτι. Το να είσαι επικεντρωμένος σε αυτά που πραγματικά θέλει ένα παιδί. Σε αντίθεση με το υλικό κομμάτι το οποίο μπορεί και να μειωθεί λόγω κρίσης, το συναισθηματικό δεν το στερείσαι.  Ή το έχεις ή δεν το έχεις. Αν δεν το έχεις αποκτιέται. Αλλά υπάρχει και μπορούμε να το έχουμε πλούσιο μέσα μας για να το δώσουμε στα παιδιά μας.

Η κρίση μπορεί να σταθεί σαν αφορμή ώστε να αφουγκραστούμε αυτό το συναισθηματικό κομμάτι και κατά συνέπεια να το επικοινωνήσουμε με τα παιδιά μας?

Ναι. Η κρίση βοηθάει. Βοηθάει πάρα πολύ και όσο περνάει ο χρόνος και η κρίση κορυφώνεται, θα μπορούμε να εντοπίσουμε τις πραγματικές μας δυσκολίες και να βρούμε τον τρόπο που θα τις διαχειριστούμε. Βλέπω μέσα από την επαφή μου με γονείς, μεγαλύτερη διάθεση των ανθρώπων μέσα από όλη αυτήν την δυσκολία που υπάρχει, στο να επικεντρώνονται πιο πολύ στα ουσιαστικά ζητήματα και λιγότερο στα επιφανειακά- υλικά.

Πολλοί γονείς, λόγω έλλειψης χρόνου ή κούρασης, προσπαθούν να αναπληρώσουν την  επαφή με το παιδί τους μέσω της προσφοράς ενός δώρου.

Αυτό είναι ενοχή. Το ότι δεν ασχολούμαι με το παιδί μου όσο θα ήθελα, άρα του «βουλώνω τη σκέψη» με ένα υλικό αγαθό, είναι οι ενοχές που έχουμε απέναντι σε αυτό το μεγάλωμα. Τα παιδιά αγάπη θέλουν. Καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα από όσα θέλουμε εμείς να νομίζουμε ότι καταλαβαίνουν. Ένα δώρο αντιλαμβάνονται αν δίνεται από την καρδία μας η αν δίνεται απλά για να κλείσουμε εμείς την δικιά μας την ενοχή για τον χρόνο που δεν προσφέρουμε στα παιδιά.

Τι λέμε στα παιδιά για το θέμα της κρίσης ; Η ελληνική κοινωνία καλείται σήμερα και να μειώσει την κατανάλωσή της και να προχωρήσει σε μια δημιουργική και υπεύθυνη κατανάλωση. Πώς  πρέπει να επικοινωνείται στα παιδιά αυτό το θέμα

Πρέπει να τα λέμε απλά και αληθινά. Εγώ πάντα στη συμβουλευτική μου δραστηριότητα έλεγα στους γονείς  ότι σε όλα τα  θέματα χρειάζεται να είναι άμεσοι με τα παιδιά τους.  Δηλ. αν κόβεται η δουλειά του ενός ή και των δύο γονιών πρέπει να το γνωρίζει το παιδί.  Δεν μπορεί το παιδί να ζει με την αυταπάτη ότι ο γονιός δουλεύει. Είναι χρήσιμη μια ενημέρωση στο παιδί που να το πληροφορεί ότι οι οικονομικές απολαβές είναι λιγότερες  όποτε και πρέπει να καλυφθούν οι κυριότερες ανάγκες.

Παλιότερα οι νέοι υποψήφιοι γονείς, περίμεναν να δημιουργήσουν ένα  «ασφαλές έδαφος»  μέσω της απόκτησης μιας σταθερής δουλειάς,  ώστε να φέρουν ένα παιδί στον κόσμο. Τώρα με την κρίση υπάρχει ακόμα μεγάλη δυσκολία στην εύρεση εργασίας και στην εξοικονόμηση πόρων. Πρέπει να αποτελεί αυτή η κατάσταση ανασταλτικό παράγοντα στην δημιουργία μιας οικογένειας για τα νέα ζευγάρια?

Σαφέστατα το να κάνεις οικογένεια προϋποθέτει κάποια οικονομικά εχέγγυα. Όμως θεωρώ - δίχως να παραγνωρίζω τις δυσκολίες που υπάρχουν- ότι  δεν μπορεί να σταματήσει τη ζωή μας τίποτα.  Η κρίση προϋπήρχε με την μορφή της  πλασματικής αφθονίας, η οποία πάλι  δεν εξασφάλιζε κανένα σταθερό έδαφος .  Η  κρίση δεν είναι για μένα μόνο οικονομική, είναι και κρίση προτεραιοτήτων και αξιών . Μπορούμε να την δούμε σαν  μια καλή ευκαιρία επαναφοράς και επανεξέτασης τους. 

Έχει παρατηρηθεί αύξηση των διαζυγίων με την κρίση?

Ακούω από δικηγόρους ότι οι αιτήσεις των διαζυγίων είναι πιο πολλές αλλά δεν μπορούν να βγάλουν διαζύγια λόγω χρημάτων. Εγώ  θα ευχηθώ σε αυτούς τους ανθρώπους που θέλουν να χωρίσουν, μήπως αυτή η κατάσταση τους δώσει μια ευκαιρία επανεξέτασης της σχέσης και των λόγων που θέλουν να χωρίσουν. Συνήθως το πρόβλημα των διαζυγίων είναι στην επικοινωνία του ζευγαριού, η οποία όταν δεν αποκαθίσταται φτάνει στο διαζύγιο.

Οι σύμβουλοι γάμου μπορούν να συμβάλλουν  στην δεύτερη ευκαιρία του γάμου?

Είναι μια καλή λύση εφόσον μας ταιριάζει σαν μοντέλο ζωής, γιατί δεν είναι από όλους αποδεκτό αυτό. Όταν όμως ένα ζευγάρι έχει μια δυσκολία και δεν μπορεί μεταξύ του να επικοινωνήσει την κατάσταση συνήθως τρέχει σε ένα τρίτο πρόσωπο, είτε είναι φίλος, είτε γνωστός ή οικογένεια προκειμένου να τον βοηθήσει. Εγώ δεν είμαι κατά των φίλων, των γνωστών και της οικογένειας, γιατί έτσι είναι η δομή της ελληνικής οικογένειας και τους χρειάζεται, αλλά πάντα αυτοί  οι άνθρωποι επειδή είναι συναισθηματικά μπλεγμένοι δεν βοηθάνε καλά. Βοηθάνε μεροληπτικά.  Ο σύμβουλος γάμου απλά είναι αμερόληπτος και επικεντρώνεται στα πραγματικά προβλήματα  επικοινωνίας. Τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο.

Σύμφωνα με νέες έρευνες  έχει αποδειχτεί ότι τι διαζύγιο βλάπτει ανεπανόρθωτα τα παιδιά. Τελικά τι είναι λιγότερο επιβλαβές για ένα παιδί,  να ζει σε μια οικογένεια μονογονεϊκή ή σε μια οικογένεια με προβλήματα?

Είναι αμφιλεγόμενα τα πράγματα. Σίγουρα το διαζύγιο δεν είναι ότι καλύτερο για ένα παιδί. Αν δεν την έχεις  όμως την ισορροπία μες το γάμο, είναι ανούσιο να  τον συντηρείς  μόνο και μόνο για τα παιδιά, γιατί όπως είπαμε τα παιδιά αντιλαμβάνονται τα πάντα. Από την άλλη αν το διαζύγιο δεν γίνει με ένα  ώριμο και συνειδητοποιημένο τρόπο  δεν εξασφαλίζει την απαιτούμενη ισορροπία.  Με το διαζύγιο  ο γονεϊκός ρόλος παραμένει, το ζευγάρι διαλύεται. Αυτή η σχέση πρέπει να είναι ξεκάθαρη.

Τα παιδιά πριν ολοκληρωθεί η βασική εκπαίδευση των έξι τάξεων του Δημοτικού, καταλήγουν να εργάζονται περισσότερες ώρες από τους γονείς τους, καθώς το πρόγραμμα τους φορτώνεται από πλήθος δραστηριότητες. Χάνεται η παιδική ανεμελιά έτσι? Πόσα μπορεί να αποθηκεύσει ένας παιδικός εγκέφαλος?

Το πρόγραμμα είναι πράγματι παραφορτωμένο, γλώσσες, μουσικές, μπαλέτα, ρυθμικές, μπάσκετ , καράτε και άλλα. Ο παιδικός εγκέφαλος μπορεί να αποθηκεύσει πολλά. Το θέμα είναι τι ανάγκες έχει αυτό το παιδί και πόσες από αυτές δεν  είναι ανάγκες των γονιών.  Δηλαδή οι προσδοκίες των γονιών γιατί είναι τόσο αυξημένες από τα παιδιά τους. Να σας απαντήσω μέσα από μια δικιά μου παιδική εμπειρία. Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 70, η μουσική ήταν κάτι πολύ ξεχωριστό. Εμένα μου άρεσε πολύ η μουσική και ζήτησα εγώ η ίδια από τους γονείς μου να μάθω μουσική, έπειτα από κάποιο ερέθισμα που δέχτηκα. Υπήρχε τότε η τάση των γονιών να θέλουν να βάζουν τα παιδιά τους να μάθουν μουσική.  Κάποια παιδιά όμως δεν ήθελαν. Με αποτέλεσμα να  μην μπορούν να ανταποκριθούν και ταλαιπωρούσαν  και την δασκάλα και τους εαυτούς τους.  Δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν γιατί δεν ήταν μέσα στην ψυχοσύνθεση τους. Και λέω τη μουσική γιατί είναι κάτι ιδιαίτερο. Θα μπορούσα να σας πω για το μπάσκετ, για μια ξένη γλώσσα. Εγώ εστιάζω στις ανάγκες των γονιών. Γιατί να θέλουν να τα φορτώνουν τόσο πολύ με τόσες πληροφορίες. Έχει κάποιες συγκεκριμένες κλίσεις, επιθυμίες και ανάγκες  το παιδί.  Ας εστιάσουν σε αυτά που θέλουν τα παιδιά τους. Καλή είναι και η πληροφορία αλλά πρέπει να θέλει να την εισπράξει και το παιδί. Με το ζόρι δεν γίνεται.

Τη λύση προτείνετε?

Να εμπιστευόμαστε τις ανάγκες του παιδιού και να του προσφέρουμε ποικίλα ερεθίσματα , έτσι ώστε το ίδιο βλέποντας, να αποφασίσει αν θέλει να ακολουθήσει κάτι ή όχι. Μια θεατρική παράσταση, μια έκθεση ζωγραφικής κα. Παράδειγμα οι ξένες γλώσσες, που είναι και η τάση της εποχής. Δεν μπορούν όλα τα παιδιά να μάθουν ξένες γλώσσες. Θέλει και αυτό μια δεξιότητα, θέλει κόπο και ενέργεια. Είναι μάθηση. Δεν είναι απλά τα πράγματα. Θέλει το χρόνο του το κάθε τι. Επομένως εστίαση στις ανάγκες των παιδιών περισσότερο παρά στις δικές μας.

Ποιος είναι ο ρόλος της σχολής γονέων?

Ο ρόλος της σχολής γονέων και το λέω με ιδιαίτερη συγκίνηση αυτό γιατί ασχολούμαι χρόνια με τις σχολές γονέων, ιδιαίτερα αυτήν την εποχή δίνει μια ευκαιρία στους γονείς μέσα από δωρεάν προγράμματα που προσφέρει το Υπουργείο Παιδείας, να επεξεργάζονται θέματα που έχουν να κάνουν με τον γονεϊκό τους ρόλο και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Πρόκειται για βιωματικά σεμινάρια που συμβάλλουν στην καλή επανατροφοδότηση του εαυτού μας, πρώτα σαν άνθρωποι και μετά σαν γονείς. Οι γονείς μέσα από τα σεμινάρια μοιράζονται τις εμπειρίες τους, εκθέτουν τους προβληματισμούς τους και ακούν χρήσιμες συμβουλές από επιστημονικά καταρτισμένο προσωπικό.

Καλύπτονται οι ανάγκες των συμμετεχόντων? Τι πιστεύετε με τη μέχρι τώρα εμπειρία σας?

Προφανώς καλύπτονται γιατί πολλοί άνθρωποι που έχουν παρακολουθήσει σεμινάρια,  θέλουν να συμμετέχουν ξανά στα προγράμματα που θα τους προσφέρουν αυτό το μοίρασμα εμπειριών. Μέσα στα σεμινάρια οι άνθρωποι ανοίγονται, μοιράζονται τις εμπειρίες τους και ακούνε πως αντιδρούν οι άλλοι γονείς σε ένα κοινό θέμα.

Μπορεί να παρακολουθήσει τα σεμινάρια κάποιος που έχει συμμετάσχει στο παρελθόν?

Προτεραιότητα έχουν οι καινούριοι άνθρωποι, αλλά δεν θα εμπόδιζα ποτέ κανέναν που θέλει  να συμμετέχει ξανά. Χώρος υπάρχει για όλους και για τους καινούριους και για τους παλιούς! Όλοι είναι καλοδεχούμενοι.

Πότε γίνονται τα μαθήματα και πόσο διαρκούν?

Συνήθως γίνονται απόγευμα.  Πρόκειται για σεμινάρια δύο τύπου. Των τρεισήμισι μηνών και των δύο μηνών. Είναι 50ωρα και 25ώρα.  Τα 50ωρα διαρκούν 16 συναντήσεις εβδομαδιαίες.

Έχετε συναντήσει τους γονείς στο τέλος των σεμιναρίων? Πώς τους βλέπετε?

Πάντα τους συναντώ, τόσο στην αρχή των σεμιναρίων, όσο και στο τέλος. Είναι ενθουσιασμένοι. Τους βλέπω πιο ανακουφισμένους. Τους έχει φύγει το περιττό  άγχος και η αγωνία για το αν είναι καλοί γονείς. Ουσιαστικά αυτό υπάρχει στο μυαλό όλων μας. Αν είμαστε καλοί στις επιδόσεις μας, είτε σαν γονείς, είτε σαν μαθητές παλιότερα, είτε σαν επαγγελματίες. Δεν χρειάζεται τόσο άγχος. Όλοι είμαστε καλοί αν επικεντρωνόμαστε στις ανάγκες μας και στις δυνατότητες μας. Τόσο όσο μπορούμε.

Σας ευχαριστώ πολύ για όλες αυτές τις πολύτιμες πληροφορίες που μας προσφέρατε και να σας ευχηθώ καλή συνέχεια στο έργο σας.

Σας ευχαριστώ και εγώ πολύ και να ευχηθώ σε όλους καλή δύναμη!

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε γονείς παιδιών όλων των ηλικιών, κάθε εθνικής προέλευσης, ηλικίας και μόρφωσης, σε μελλοντικούς γονείς, γονείς ατόμων με ειδικές ανάγκες, εκπαιδευτικούς, ενήλικες τρίτης ηλικίας, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Για την ένταξη των ενδιαφερομένων στα τμήματα Σχολών Γονέων απαιτείται η συμπλήρωση σχετικής αίτησης. Τα τμήματα τίθενται σε λειτουργία με την εγγραφή 18-20 ατόμων.
Για  πληροφορίες και εγγραφές απευθυνθείτε στην Υπεύθυνη Σχολής Γονέων κ. Κατωπόδη Βασιλική - ψυχολόγο, Τηλ. 6977437027 καθημερινά από 9 π.μ. έως 9.μ.μ. 

2012-02-20