Η κλιματική αλλαγή, ο υπερπληθυσμός και ο κατακερματισμός των οικοσυστημάτων μάς έχουν φέρει στο όριο μιας μη αναστρέψιμης κατάρρευσης σε πλανητική κλίμακα, με δυνητικά ολέθριες επιπτώσεις για τον άνθρωπο, προειδοποιεί ομάδα 22 κορυφαίων ειδικών στο περιοδικό Nature.

Συγκρίνοντας τη σημερινή πραγματικότητα με παλαιότερα συμβάντα απότομων μεταβολών σε παγκόσμιο επίπεδο, η διατομεακή μελέτη υπολογίζει ότι, από τη στιγμή που θα υποστεί αλλοιώσεις το 50 με 90 τοις εκατό των οικοσυστημάτων μικρής κλίμακας, ολόκληρο το βιοτικό πλέγμα περνά σε μια νέα κατάσταση.

Και από τη στιγμή που θα περάσει ο πλανήτης αυτό το «σημείο ανατροπής», η διαδικασία θα είναι μη αναστρέψιμη.

Η μελέτη εκτιμά ότι βρισκόμαστε πλέον κοντά σε αυτό το σημείο: για παράδειγμα, από το σύνολο της ξηράς του πλανήτη που δεν καλύπτεται από πάγους, ο άνθρωπος χρησιμοποιεί ήδη το 45%, δηλαδή σχεδόν το μισό, για διαβίωση και καλλιέργεια. Και αυτός ο κατακερματισμός και η εξάντληση των οικοσυστημάτων καθιστά τη λειτουργία του πλανήτη μη διατηρήσιμη.

Η ερευνητική ομάδα παραδέχεται ότι είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς τις παραμέτρους της νέας κατάστασης που πλησιάζει, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα χαρακτηρίζεται από μαζικές εξαφανίσεις ειδών.

Η νέα μελέτη, την οποία υπογράφουν βιολόγοι, οικολόγοι, γεωλόγοι και παλαιοντολόγοι από τρεις ηπείρους, φιλοξενείται σε τεύχος του Nature αφιερωμένου στο περιβάλλον, ενόψει της νέας Συνόδου της Γης που ξεκινά στο Ρίο ντε Ζανέιρο στα τέλη Ιουνίου.

Ενόψει της συνόδου παρουσιάστηκε και έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP), η οποία επίσης προειδοποιεί ότι η αύξηση του πληθυσμού και οι πρακτικές μη βιώσιμης ανάπτυξης απειλούν τη Γη με «πρωτοφανείς» οικολογικές ζημιές.

Από το παρελθόν στο τώρα, από το μικρό στο μεγάλο

Η μελέτη στο Nature συνέκρινε τις σημερινές τάσεις με τις βιολογικές συνέπειες που έφεραν προηγούμενα επεισόδια παγκόσμιας αλλαγής. Τέτοια επεισόδια ήταν η λήξη της τελευταίας περιόδου των παγετώνων πριν από 14 με 11 χιλιάδες χρόνια· και οι μαζικές εξαφανίσεις ειδών που γνωρίζουμε ότι συνέβησαν πριν από 443 εκατ. χρόνια, 359 εκατ. χρόνια, 251 εκατ. χρόνια, 200 εκατ. χρόνια και 65 εκατ. χρόνια πριν.

Στη σημερινή κατάσταση, σημαντικές συνιστώσες είναι η κλιματική αλλαγή, για την οποία οι ερευνητές εκτιμούν ότι θα ξεπεράσει το «ψυχολογικό» όριο των 2 βαθμών Κελσίου έως τα τέλη του αιώνα, και η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού από τα 7 δισ. στους 9,3 δισεκατομμύρια ως το 2050.

Προκειμένου να καταλήξουν σε συμπεράσματα παγκόσμιας εμβέλειας, οι ερευνητές βασίζονται σε παρατηρήσεις για μεταβολές μικρότερης κλίμακας, σε επίπεδο οικοσυστήματος:

«Τα τοπικά οικολογικά συστήματα είναι γνωστό ότι μεταπίπτουν απότομα και μη αναστρέψιμα από μια κατάσταση σε άλλη, όταν αναγκάζονται να περάσουν κρίσιμα όρια. Στη μελέτη αυτή εξετάζουμε ενδείξεις ότι το παγκόσμιο οικοσύστημα ως σύνολο μπορεί να αντιδράσει κατά τον ίδιο τρόπο, καθώς πλησιάζει μια κρίσιμη μεταβολή πλανητικής κλίμακας ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης επίδρασης» γράφουν οι συντάκτες στην εισαγωγή της δημοσίευσης.

Όσον αφορά τις επιπτώσεις αυτής της μετάβασης στον άνθρωπο, ο επικεφαλής της μελέτης, ο Άντονι Μπαρνόσκι του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, δεν είναι καθόλου αισιόδοξος.

«Τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι θα υπάρξει μια μείωση της βιοποικιλότητας αλλά και σημαντικές επιπτώσεις σε όσα βασιζόμαστε για την ποιότητα της ζωής μας, όπως για παράδειγμα τα αλιεύματα, η γεωργία, τα προϊόντα από δάση και το καθαρό νερό. Και αυτό θα μπορούσε να συμβεί σε διάστημα μερικών ανθρώπινων γενεών».

2012-06-07

tanea.gr