Του Ιπποκράτη Χατζηαγγελίδη*

Στο Eurogroup της 5ης Μαΐου επρόκειτο να παρουσιασθεί, από τον τότε Υπουργό Οικονομικών, κ. Γιάννη Στουρνάρα, το νέο αναπτυξιακό πρότυπο με τίτλο «Ελλάδα 2021: Το νέο Εθνικό Αναπτυξιακό Πρότυπο», το οποίο βασίζεται σε εννέα πυλώνες και προαναγγέλλει μειώσεις φόρων, αρχικώς στα κέρδη των επιχειρήσεων και σε δεύτερο στάδιο στις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και στη φορολογία στην Ενέργεια και στα φυσικά πρόσωπα, όπως και ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για τους ανέργους. Για την ιστορία, το σχέδιο βασίσθηκε σε μελέτες που εκπόνησαν το ΚΕΠΕ, το ΙΟΒΕ και η McKinsey, και εγκρίθηκε από τους κ.κ. Γιάννη Στουρνάρα, Κωστή Χατζηδάκη, Χρύσανθο Λαζαρίδη (σύμβουλο του Πρωθυπουργού) και στελέχη του ΠΑΣΟΚ.

Δεν γνωρίζω τις λεπτομέρειες του φιλόδοξου αυτού σχεδίου, αλλά έχω την αίσθηση ότι θα μείνει απλώς σχέδιο! Σχεδόν 5 μήνες μετά, τίποτα δεν μας κάνει αισιόδοξους για τις εξελίξεις στην οικονομία. Δεν υπάρχει ούτε η αίσθηση ούτε και η επίσημη εξαγγελία εφαρμογής ενός συνεκτικού και αποτελεσματικού αναπτυξιακού σχεδίου. Αντί μειώσεων η φορολογία απλώς αυξάνεται ενώ η οικονομία συνεχίζει την υφεσιακή της πορεία. Η πορεία της δήθεν βαριάς μας βιομηχανίας, του τουρισμού, ουδόλως επιβεβαιώνει τις -εξ αρχής φρούδες- ελπίδες επιχειρηματιών και κυβερνήσεως. Ταυτοχρόνως, τα αναμενόμενα στα stress tests των τραπεζών από την Ε.Κ.Τ. κανουν τις -δήθεν υγιείς - ελληνικές τράπεζες ακόμη πιο επιφυλακτικές με αποτέλεσμα να αδυνατούν να διαθέσουν στην οικονομία ακόμη και τα άτοκα κεφάλαια που προσφάτως τους διέθεσε η Ε.Κ.Τ. Τελικώς, μετά την παρανοϊκή φορολογία, η έλλειψη χρηματοδόιτησης είναι το σημαντικότερο πρόβλημα της οικονομίας! Παρά τις διακηρύξεις, παρά τον διαφημιστικό ορυμαγδό, παρά τα παχειά λόγια υπουργών και τραπεζιτών, παρά τα διάφορα προγράμματα τύπου Ε.Τ.Ε.Α.Ν., Τ.ΕΠΙΧ. κλπ., η αλήθεια είναι ότι η οικονομία δεν χρηματοδοτείται ενώ η διαρκής φορολογική αφαίμαξη μειώνει ακόμη περισσότερο τα ρευστά διαθέσιμα επιχειρήσεων και καταναλωτών.

Σήμερα που -ως ενεργητική αντιμετώπιση της κρίσεως- απαιτείται γενναία και καλώς στοχευμένη χρηματοδότηση της παραγωγής, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα αδυνατεί να ανταποκριθεί και να χρηματοδοτήσει την επανεκκίνηση των επιχειρήσεων. Παρά την ανακεφαλαίωση, είναι πολύ αδύναμο. Το σοκ της κρίσεως ήταν πολύ ισχυρό και θα αργήσει να επανακτηθεί η κουλτούρα των χορηγήσεων. Οι περισσότερες επιχειρήσεις (άνω του 40% όσων έχουν τραπεζικό δανεισμό, δηλαδή σχεδόν όλων) έχουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια και αυτά επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση των τραπεζών. Για να εξυγιάνουν τους ισολογισμούς τους πρέπει να απαλλαγούν από τα δάνεια αυτά. Οι προωθούμενες, από την Τράπεζα της Ελλάδος βάσει του ν.4224/2013, ρυθμίσεις  σχεδιάσθηκαν από τις ίδιες τις τράπεζες και αντιμετωπίζουν το πρόβλημα μόνον μέσα από το πρίσμα των δικών τους συμφερόντων, απλώς ρυθμίζοντας υποχρεώσεις χωρίς να δίνουν λύση στο πρόβλημα της χρηματοδοτήσεως. Η προκρούστεια λογική τους θα οδηγήσει σε κλείσιμο πολλές επιχειρήσεις, οι οποίες υπό συνθήκες  φυσιολογικής χρηματοδοτήσεως είναι βιώσιμες και αποδοτικές ενώ οι πρόσθετες απαιτήσεις της τρόϊκας καθιστούν την επίλυση του προβλήματος ακόμη πιο δύσκολη. Τρόϊκα, κυβέρνηση και Τράπεζα της Ελλάδος, σε ένα χορό γραφειοκρατικής παραζάλης, ουδόλως αντιλαμβάνονται ότι προβλήματα όπως αυτά των κόκκινων δανείων, δεν επιλύονται με νόμους και αποφάσεις που αγνοούν την πραγματικότητα της αγοράς, αλλά μόνο με ιδιωτικοοικονομικά εργαλεία.

Πως, λοιπόν, θα δοθεί λύση στο πρόβλημα της επανεκκινήσεως της οικονομίας; Από που θα προέλθουν τα απαραίτητα κεφάλαια;

Η λύση θα δοθεί μέσω ενός by-pass, δηλαδή με τη δημιουργία ενός παράλληλου & ευέλικτου συστήματος επενδυτικών τραπεζών και κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών (private equity & venture capital funds), το οποίο θα διαθέτει τεχνογνωσία αναδιαρθρώσεων (distress management & finance) και θα αναλάβει να υποστηρίξει την ταχεία αναδιάρθρωση και επαναλειτουργία των προβληματικών επιχειρήσεων. Επίσης, μια αναπτυξιακή τράπεζα πρέπει να αναλάβει την μακροχρόνια χρηματοδότηση επενδύσεων καθώς και την ενεργό διαχείριση των βιομηχανικών περιοχών, οι οποίες αδρανούν και καταρρέουν .

Ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να δημιουργηθεί το πολύ εντός 6 μηνών. Τεχνογνωσία υπάρχει, την διαθέτουν τα πρώην στελέχη της Ε.Τ.Ε.Β.Α., η οποία -εγκληματικώς- απορροφήθηκε από την Εθνική για να δημιουργηθούν χρηματιστηριακές υπεραξίες από την καταστροφική διοίκηση Καρατζά! Όμως, εκτός αυτών, υπάρχουν πολλοί περισσότεροι Έλληνες, στις ξένες κεφαλαιαγορές, με μεγάλη εμπειρία σε τέτοιες διαδικασίες, οι οποίοι ευχαρίστως θα συμμετάσχουν σε ένα οργανωμένο εγχείρημα ανακάμψεως της ελληνικής οικονομίας, το οποίο -επιπροσθέτως- θα τους δώσει μεγάλες υπεραξίες για τα κεφάλαια που θα προσελκύσουν. Αυτά τα κεφάλαια, επίσης, υπάρχουν στη διεθνή αγορά, αλλά πρέπει να μοχλευθούν από ελληνικά. Κανείς ξένος δεν αναλαμβάνει τον κίνδυνο σε μια χώρα που δεν επενδύει στον εαυτό της.

Λόγω ελλείψεως αμιγώς εθνικών κεφαλαίων (δημοσίων & ιδιωτικών), η εθνική συμμετοχή μπορεί να προέλθει, κυρίως, από δύο πηγές:

α. Από τα κεφάλαια του Ε.Σ.Π.Α., τα οποία εκτός του αργοκίνητου, υψηλού κόστους και χαμηλής αποδόσεως μηχανισμού, θα κατανεμηθούν -εκ φύσεως- σε πολλές μη αποδοτικές πολύ μικρού μεγέθους και μη βιώσιμες επενδύσεις, οι οποίες θα αξιολογηθούν με κριτήρια αναπτυξιακού νόμου, δηλαδή χωρίς την εγγύηση της ιδιωτικοοικονομικής επιχειρηματικής αντιλήψεως. Εαν οι πληροφορίες μου είναι έγκυρες, η Task-Force Ράϊχενμπαχ μέτρησε τα κεφάλαια του Ε.Σ.Π.Α. ιδιωτικού τομέως στο ύψος των τρειών δισεκατομμυρίων οκτακοσίων εκατομμυρίων -3.800.000.000- ευρώ. Τα κεφάλαια αυτά έπρεπε να έχουν απορροφηθεί μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2013, αλλά μέχρι τον Οκτώβριο του 2013 είχαν εκταμιευθεί περί τα 180.000.000 μόνον!  Η αιτία της μη απορροφήσεως είναι διττή: Αφ’ ενός η γνωστή ανικανότητα των μηχανισμών αξιολογήσεως επενδύσεων (ενδιάμεσοι φορείς), οι οποίοι λειτουργούν με τη λογική δημοσίων υπαλλήλων,  χωρίς να έχουν ενδιαφέρον και κίνητρο για την ταχύτητα της απορροφήσεως των κονδυλίων. Αφ’ ετέρου, η αδυναμία του τραπεζικού συστήματος να συγχρηματοδοτήσει. Άλλωστε, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων  δεν έχουν φορολογική ή ασφαλιστική ενημερότητα, γεγονός που τις θέτει εκτός κριτηρίων. Συμπερασματικώς, το σύστημα του Ε.Σ.Π.Α. δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες ούτε στην πραγματικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων. Γενικώς, η όλη φιλοσοφία του Ε.Σ.Π.Α., βασισμένη αφ’ ενός στη γραφειοκρατική λογική τη κρατικής παρέμβασης και στο -επίσης γραφειοκρατικό και αναποτελεσματικό- τραπεζικό σύστημα είναι λάθος. Τεράστιο κόστος για ελάχιστο αποτέλεσμα. Χρειάζεται πλήρης και ριζική αναθεώρηση του τρόπου διαθέσεως των κονδυλίων. Θεωρώ βέβαιο ότι η αναθεώρηση είναι απολύτως εφικτή αρκεί αρκεί να παρουσιασθεί ένα αξιόπιστο και συνεκτικό σχέδιο στο Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Άλλωστε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι αντίθετη ακόμη και στην ανάκτηση ποσών που χάθηκαν στα πλαίσια προηγουμένων Κ.Π.Σ.

β. Καταθέσεις Ελλήνων στην αλλοδαπή, οι οποίες θα μπορούσαν να απαλλαγούν πόθεν έσχες, υπό την προϋπόθεση της προθεσμιακής τοποθετήσεώς των σε τίτλους επενδυτικών τραπεζών οι οποίες θα ιδρυθούν στα πλαίσια της προτεινόμενης διαδικασίας.

Το κεφάλαια που θα προέλθουν από την αναθεώρηση του Ε.Σ.Π.Α. θα βγουν σε ένα «δομημένο» πλειοδοτικό διεθνή διαγωνισμό κατά τρόπο ώστε τα δημόσια κεφάλαια να μοχλευθούν 2-3 φορές ή και περισσότερες- από ιδιωτικά. Εμπειρία για την διαδικασία μπορούμε να αντλήσουμε από ανάλογες περιπτώσεις στις Η.Π.Α. Στο διαγωνισμό θα κληθούν να συμμετάσχουν ομάδες managers, οι οποίες θα εκπροσωπούν ιδιώτες ή/και θεσμικούς επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων των επαναπατρισθέντων κεφαλαίων. Πρακτικώς, τα συγκεντρωθέντα κεφάλαια θα κατανεμηθούν σε επενδυτικά σχήματα (επενδυτικές τράπεζες, private equity & venture capital funds, distress funds κα) κατά το μοντέλο του Τ.Α.ΝΕ.Ο. Α.Ε.  ενώ αναλόγως του ύψους της ιδιωτικής συμμετοχής θα κλιμακωθούν διάφορα πρόσθετα κίνητρα π.χ. φορολογικά κα. Εκτιμώ ότι αν διατεθούν δημόσια κεφάλαια π.χ. πέντε δισεκατομμυρίων -5.000.000.000- ευρώ στην αγορα θα καταλήξουν κεφάλαια της τάξεως περίπου των δέκα δισεκατομμυρίων -10.000.000.000- ευρώ. Δεν αποκλείεται οι εκτιμήσεις μου να είναι συντηρητικές και να προκύψουν υψηλότερα κεφάλαια.

Σε μικρό χρονικό διάστημα, ένας τεράστιος όγκος κεφαλαίων θα αναζωογονήσει την παραγωγική δραστηριότητα. Δεδομένου ότι μεγάλο μέρος των κεφαλαίων αυτών θα κατευθυνθεί στην αναδιάρθρωση υφισταμένων επιχειρήσεων, θα ενισχύσουν, εμμέσως, την ανακεφαλαίωση των τραπεζών, αγοράζοντας -ασφαλώς με σημαντική έκπτωση- τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των επιχειρήσεων και επαναφέροντας σε κατάσταση εξυπηρετούμενων πολλά από τα δάνεια επιχειρήσεων που απλώς είχαν πρόβλημα ρευστότητος ή χαμηλών πωλήσεων. Με τον τρόπο αυτό οι ισολογισμοί των τραπεζών θα εξυγειανθούν τώρα, χωρίς την νάρκη της μεταθέσεως στη 15ετία των δανείων που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν, όπως προβλέπεται να γίνει στο πλαίσιο της εφαρμογής του ν.4224/2013.

Οι πρώτες θετικές επιπτώσεις θα εμφαμνισθούν εντός 12 μηνών, με δεδομένο ότι η διαδικασία «στησίματος» του νέου συστήματος θα απαιτήσει περί τους 6 μήνες. Σε περίπου 18 μήνες οι επιπτώσεις θα γίνουν πιο εμφανείς ενώ σε 24 μήνες θα είναι πολύ έντονες και θα έχουν διαχυθεί σε ολόκληρη την οικονομία. Τις πρώτες θετικές επιπτώσεις θα τις μετρήσουμε στην είσπραξη του Φ.Π.Α. και, αμέσως μετά, στη σταθεροποίηση και μείωση του ποσοστού ανεργίας και στο Φ.Μ.Υ. Επίσης, στις εισπράξεις των ασφαλιστικών οργανισμών. Σε δεύτερο χρόνο θα εμφανισθεί η αύξηση των υπολοίπων δημοσίων εσόδων καθώς και η αναζωογόνηση της εσωτερικής αγοράς. Η κρίση θα έχει ξεπερασθεί!

Δεν είναι δύσκολο με μια διεισδυτική ανάλυση να προβλέψουμε την θετική επίπτωση που θα έχει στο Α.Ε.Π. η υλοποίηση μιας τέτοιας προτάσεως, αλλά δεν είναι εδώ ο κατάλληλος χώρος για να την κάνουμε. Το βέβαιο είναι ότι η πρότασή μου απαντά στην ανάγκη εξευρέσεως κεφαλαίων αμέσου επανεκκινήσεως της οικονομίας και χωρίς αυτήν ουδείς σχεδιασμός θα πετύχει! Είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν και άλλες προτάσεις, συμπληρωματικές και εναλλακτικές, ίσως πιο αξιόλογες από τη δική μου. Ας δημοσιοποιηθούν όλες ώστε να τεθούν υπ’ όψιν των αρμοδίων υπουργών. Δική τους δουλειά είναι να τις αξιολογήσουν και να επιλέξουν τις καλύτερες. Δική τους δουλειά είναι να πείσουν την τρόϊκα για την ανάγκη υιοθετήσεως λύσεων «έξω από το κουτί», όπως ανέφερε ο Πρωθυπουργός σε παλαιότερη δήλωσή του. Ας πιέσουμε το πολιτικό μας σύστημα και με θετικό τρόπο. Ας συμβάλλουμε όλοι στην ανορθωτική προσπάθεια, είναι εθνική ανάγκη, είναι ανάγκη επιβιώσεως!

* Ο Ιπποκράτης Χατζηαγγελίδης είναι Χρηματοπιστωτικός Σύμβουλος Επιχειρήσεων.
hippo@otenet.gr
https://www.facebook.com/hippocrates.hatziaggelides
@Hatziaggelides