Πρόσφατα το Συμβούλιο της Επικρατείας, μετά από αίτηση αναστολής του πανελλήνιου φαρμακευτικού συλλόγου, εξέδωσε προσωρινή διαταγή, με την οποία απαγόρευσε την πώληση βρεφικού γάλακτος πρώτης ηλικίας (0-6 μηνών) από τα σούπερ μάρκετ, κρίνοντας πως το γάλα αυτό πρέπει να πωλείται μόνο από τα φαρμακεία.

Σε πρώτη ανάγνωση, η απόφαση φαίνεται ορθή. Το βρεφικό γάλα, σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, όχι μόνο δεν είναι προϊόν ευρείας κατανάλωσης, ώστε να διατίθεται δίπλα στα `λοιπά` καταναλωτικά προϊόντα, αλλά, αντιθέτως, η κατανάλωσή του από βρέφη καταρχήν αντενδείκνυται, καθώς η μόνη τροφή που ενδείκνυται για αυτά, όπως ισχύει για όλα τα θηλαστικά, είναι το γάλα της μητέρας τους.

Τα βρέφη, σύμφωνα με τις οδηγίες του Π.Ο.Υ. πρέπει να καταναλώνουν αποκλειστικά το γάλα της μητέρας τους σε όλο το διάστημα των έξι πρώτων μηνών της ζωής τους, για το οποίο προορίζεται το βρεφικό γάλα πρώτης ηλικίας, στο οποίο αφορά η εν λόγω δικαστική απόφαση.
 
Ωστόσο, η χορήγηση βρεφικού γάλακτος παράλληλα με τον μητρικό θηλασμό, πέραν των κινδύνων που εγκυμονεί για την υγεία του, προκαλεί σύγχυση στο βρέφος, που τείνει να προτιμά το μπουκάλι από το στήθος της μητέρας του, ενώ μειώνει σταδιακά την παραγωγή γάλακτος της μητέρας σε σημείο που να υποκαταστήσει τελικά πλήρως το μητρικό θηλασμό.

Βρεφικό γάλα και μητρικός θηλασμός είναι καταρχήν έννοιες ασύμβατες και συνεπώς το βρεφικό γάλα πρώτης ηλικίας επιτρέπεται να υποκαθιστά ή να συμπληρώνει το μητρικό θηλασμό μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ιατρικά αιτιολογημένες και υπό ιατρική παρακολούθηση, και όχι κατά το δοκούν. Αυτή η σύσταση του Π.Ο.Υ. έρχεται, βέβαια, σε σύγκρουση με τα οικονομικά συμφέροντα προώθησης του βρεφικού γάλακτος.

Τα παραπάνω φαίνεται πως ισχύουν εκτός Ελλάδας, στις χώρες που εφαρμόζουν τις πολιτικές υγείας που προτείνει ο Π.Ο.Υ.
 
Διότι στην Ελλάδα το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έκρινε πως το βρεφικό γάλα πρώτης ηλικίας δεν πρέπει να πωλείται στα σούπερ μάρκετ, όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά γιατί η διάθεση των παρασκευασμάτων για βρέφη πρώτης βρεφικής ηλικίας εκτός φαρμακείων μπορεί να συνδέεται με αυξημένους κινδύνους δυσεπανόρθωτης ή και ανεπανόρθωτης βλάβης της υγείας τους ιδίως σε περιπτώσεις που η διάθεση των ως άνω παρασκευασμάτων εκτός φαρμακείων, χωρίς καθοδήγηση και εποπτεία ειδικού επιστήμονος υγείας όπως ο φαρμακοποιός, συνδυασθεί με ακατάλληλη πρακτική σίτισης ή πλημμελή συντήρηση των εν λόγω τροφίμων, δηλαδή με καταστάσεις ικανές να προκαλέσουν αύξηση της νοσηρότητας ή και θνησιμότητας των βρεφών`.

Με απλά λόγια, το δικαστήριο έκρινε ότι το βρεφικό γάλα μπορεί να χορηγείται με μόνο όρο την εποπτεία φαρμακοποιού -άρα κατά το δοκούν- και ότι ζήτημα για τη δημόσια υγεία δεν εγείρει αυτή καθεαυτή η χορήγησή του, αλλά μόνο ο τρόπος παρασκευής και συντήρησής του.

Ολόκληρη πίτα, όμως, και σκύλος χορτάτος συγχρόνως δεν γίνεται. Ή θα θεωρήσουμε το βρεφικό γάλα πρώτης ηλικίας καταναλωτικό αγαθό, στο οποίο να μπορούν να εφαρμοστούν οι κανόνες της ελεύθερης αγοράς (ελεύθερος ανταγωνισμός στα σημεία διάθεσης και συνεπακόλουθη μείωση της τιμής προς όφελος του καταναλωτή), ή θα το αντιμετωπίσουμε ως φάρμακο και το υπαγάγουμε στους περιορισμούς που ισχύουν για τα φάρμακα, ώστε να αποτραπεί η κακή χρήση του.

Σ` αυτή την περίπτωση, η χορήγησή του θα πρέπει να γίνεται μόνο κατόπιν ιατρικής γνωμάτευσης, και κεντρικής εποπτείας της συνταγογράφησής του.

Οι παιδίατροι που το υπερσυνταγογραφούν θα πρέπει να ελέγχονται πειθαρχικά από τους ιατρικούς συλλόγους τους, ενώ παράλληλα θα πρέπει να εφαρμόζεται πολιτική προώθησης του μητρικού θηλασμού.
 
Αυτή η στρατηγική, βεβαίως, είναι εκ διαμέτρου αντίθετη από αυτήν που υιοθετείται αβίαστα από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Αυτό που όφειλε να νομολογήσει το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο της Ελλάδας, για να είναι συνεπές προς τα ιατρικά δεδομένα σχετικά με τον μητρικό θηλασμό, είναι πως η χορήγηση υποκατάστατου γάλακτος αποτελεί από μόνη της `κατάσταση ικανή να προκαλέσει αύξηση της νοσηρότητας ή και θνησιμότητας των βρεφών` και για το λόγο αυτό πρέπει να χορηγείται μόνο εξαιρετικά και μόνο κατόπιν ιατρικής συνταγής, με παράλληλη εποπτεία της σχετικής ηλεκτρονικής συνταγογράφησης.

Στους δύσκολους καιρούς, όπου ζούμε, η ανάγκη για ευρεία υιοθέτηση του θηλασμού σε μια χώρα-πρωταθλήτρια στο βρεφικό μπουκάλι, προβάλλει ακόμα πιο επιτακτική, για δύο κυρίως λόγους: ότι το μητρικό γάλα δεν στοιχίζει τίποτα και ότι, ενώ το σύστημα υγείας κινδυνεύει με κατάρρευση, η πρόληψη, σαν αυτή που προσφέρει ο μητρικός θηλασμός, αποτελεί τη βέλτιστη θεραπεία.

Οι αρμόδιες αρχές οφείλουν, επιτέλους, να το αναγνωρίσουν αυτό και να πράξουν τα δέοντα.

Της Ελεάννας Ιωαννίδου, δικηγόρου, πολύτεκνης μητέρας, μέλους του Πανελλαδικού Συμβουλίου των Οικολόγων Πράσινων/ iatronet.gr

2012-07-26