Aπό τον Αιμίλιο Χατζηδάκη

Ένα ταξίδι με σκάφος αναψυχής απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, δεδομένου ότι στη θάλασσα δεν υπάρχει βοήθεια σε μια δύσκολη στιγμή. Για την αποφυγή από τις κακοτοπιές, καλό είναι να ληφθεί υπόψη στα σοβαρά μια σχολαστική επιθεώρηση.

Ο έλεγχος πριν τον απόπλου είναι ουσιαστικά μια επιθεώρηση σε όλη τη μηχανή και στα περιφερειακά συστήματα που αναγράφονται παρακάτω:
Α. Ηλεκτρικό σύστημα
Β. Δίκτυο παροχής καυσίμου
Ε. Σύστημα ψύξης
Γ. Σύστημα ρύθμισης κλίσης της μηχανής (power tilt/trim)
Δ. Έλεγχος ντιζών κινητήρα
Θεωρείται δεδομένο πως οι παραπάνω έλεγχοι θα πραγματοποιηθούν από ένα εξειδικευμένο συνεργείο.

ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Ελέγχονται όλες τις ηλεκτρικές καλωδιώσεις του σκάφους οι οποίες καταλήγουν στον ηλεκτρικό πίνακα, που περιλαμβάνει τους ασφαλοδιακόπτες των οργάνων της μηχανής, όπως το στροφόμετρο, το όργανο κλίσης της μηχανής (power tilt/trim), το όργανο πίεσης, το μιλιόμετρο, το βολτόμετρο και το αμπερόμετρο, καθώς και το φλοτέρ του καυσίμου.

Οι ηλεκτρολογικές γραμμές της αγκυροβολίας και όποιες άλλες αφορούν το μηχανοστάσιο πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένη διαδρομή και να είναι ενωμένες καλά, ενώ τα χρησιμοποιούμενα καλώδια πρέπει να είναι ειδικών προδιαγραφών.

Η μπαταρία πρέπει να διατηρείται σε καλή κατάσταση. Αυτό προϋποθέτει το καθάρισμα των επαφών και τη συμπλήρωση των στοιχείων του με αποσταγμένο νερό. Επίσης, χρειάζεται σωστή σύσφιξη των σημείων σύνδεσης της μίζας, καθώς και περιοδικό καθάρισμα των μερών της. Στη συνέχεια επιθεωρούμε για τυχόν διαρροή ρεύματος, η οποία μπορεί να προέλθει από φθαρμένα καλώδια, από αλλοιωμένους ακροδέκτες, μέχρι και από τις μπαταρίες.

Ελέγχουμε τη στάθμη υγρών της μπαταρίας και, εάν απαιτηθεί, συμπληρώνουμε. Στην περίπτωση που χρησιμοποιούνται μπαταρίες κλειστού κυκλώματος, μετράμε την τάση και, εάν έχει πέσει, επαναφορτίζουμε.

Καλό θα είναι τα σκάφη να είναι εφοδιασμένα με δύο μπαταρίες και διακόπτη με τον οποίο επιλέγουμε την μπαταρία που με αυτήν επιθυμούμε να λειτουργήσει το ηλεκτρικό σύστημα και η εκκίνηση του κινητήρα. Επίσης, με την ύπαρξη διακόπτη, σε περίπτωση ανάγκης, όπως για παράδειγμα σε ένα βραχυκύκλωμα, γυρνώντας τον στη θέση OFF, επιτυγχάνουμε την πλήρη απομόνωση των ηλεκτρικών του σκάφους αποφεύγοντας τυχόν κινδύνους, π.χ. έναν σπινθήρα (αρκ), ο οποίος μπορεί να προκαλέσει μέχρι και φωτιά. Ο λόγος που προτείνεται η εγκατάσταση δύο μπαταριών έγκειται κυρίως στην ασφάλεια.

Σημαντική θεωρείται και η βάση στήριξης των μπαταριών, ούτως ώστε σε περίπτωση δυσμενών καιρικών συνθηκών αυτές να παραμείνουν στη θέση τους. Για τη διατήρηση των καλωδιώσεων σε καλή κατάσταση, πραγματοποιούμε ψεκασμό με ειδικά σπρέι στους ακροδέκτες και τις ενώσεις των καλωδίων, ενώ γίνεται χρήση ειδικών ηλεκτρικών καλωδίων για ναυτική χρήση (σιλικονούχα).

ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΥΣΙΜΟΥ

Σκοπός τού εν λόγω συστήματος είναι να τροφοδοτεί συνεχώς τον κινητήρα με καύσιμο. Το σύστημα καυσίμου περιλαμβάνει τα εξής:

    * Δεξαμενή καυσίμου
    * Σωλήνα παροχής καυσίμου
    * Φίλτρο καυσίμου
    * Αντλία

Καρμπυρατέρ ή σύστημα ψεκασμού
Η δεξαμενή καυσίμου είναι εγκατεστημένη κάτω από το κατάστρωμα του σκάφους. Εξασφαλίζουμε στο μηχανοστάσιο την εγκατάσταση ενός φίλτρου βενζίνης μεταξύ της δεξαμενής καυσίμου και της μηχανής, ούτως ώστε να φιλτράρεται το καύσιμο. Οι σωλήνες παροχής του καυσίμου πρέπει να είναι καλά εγκατεστημένοι και να μην υπάρχει περίπτωση να φράξουν από τυχόν αποσκευές ή οποιαδήποτε άλλη διάταξη.

Ελέγχουμε την αντλία βενζίνης, η οποία είναι τοποθετημένη στον κινητήρα.
Θεωρείται αυτονόητο πως στην κονσόλα του σκάφους υπάρχει ενδεικτικό όργανο της στάθμης του καυσίμου. Εκτελείται καθαρισμός στα καρμπυρατέρ ή, στους κινητήρες οι οποίοι λειτουργούν με ψεκασμό, στα μπεκ. Συγκεκριμένα, στα καρμπυρατέρ, ελέγχονται και καθαρίζονται τα ζιγκλέρ, οι φλάντζες και πραγματοποιείται έλεγχος στο σύστημα στάθμης του φλοτέρ. Στα μπεκ καθαρίζουμε τα ακροφύσια και ελέγχουμε την αντλία τροφοδοσίας των μπεκ.

ΣΥΣΤΗΜΑ ΨΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ

Η θερμότητα που αναπτύσσεται στους κινητήρες αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη λειτουργία τους και δεν είναι δυνατό να μετατραπεί εξ ολοκλήρου σε μηχανική ενέργεια. Έτσι, είναι αναγκαία η ύπαρξη ενός συστήματος απαγωγής της θερμότητας. Εδώ παρεμβαίνει το σύστημα ψύξης.

Ως γνωστόν, ο κινητήρας ψύχεται με θαλασσινό νερό. Συγκεκριμένα, διατίθεται μια αντλία η οποία αναρροφά θαλασσινό νερό, το οποίο ακολουθεί έναν συγκεκριμένο κύκλο και περνάει από τα υδροχιτώνια των κυλίνδρων και τον θερμοστάτη. Στη συνέχεια απορρίπτεται. Ο κύκλος αυτός λειτουργεί διαρκώς. Στην περίπτωση όπου για κάποιο λόγο σταματήσει, η μηχανή υπερθερμαίνεται, με επακόλουθο να προκύψει ζημιά.
Οι σύγχρονες μηχανές είναι εφοδιασμένες με ηχητικό σήμα το οποίο προειδοποιεί σε περίπτωση υπερθέρμανσης του κινητήρα.

Πραγματοποιούμε έλεγχο του συστήματος ψύξης. Θέτουμε για λίγα λεπτά τη μηχανή σε λειτουργία και ελέγχουμε τη δέσμη του νερού που απορρίπτεται. Στην περίπτωση που το νερό έχει μεγάλη θερμοκρασία, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει πρόβλημα στο σύστημα ψύξης. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να οφείλεται στο impeller, στοv θερμοστάτη ή στα υδροχιτώνια.
Για τοv λόγο αυτό, είναι αναγκαίος ο έλεγχος του impeller και η αντικατάστασή του, εάν απαιτείται, αφού από αυτό εξαρτάται η σωστή ψύξη του κινητήρα.

ΡΥΘΜΙΣΗ ΚΛΙΣΗΣ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ (power tilt/trim)

Οι μηχανές που είναι εφοδιασμένες με σύστημα ρύθμισης κλίσης (power tilt/trim) έχουν τη δυνατότητα να ευθυγραμμίζουν το σκάφος ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, καθώς επίσης και στο γρήγορο πλανάρισμα. Παράλληλα, η χρήση power tilt/trim επιτρέπει τη γρήγορη και εύκολη πρόσβαση στα αβαθή.

Το συγκεκριμένο σύστημα λειτουργεί με υδραυλική υποβοήθηση. Πάντα ελέγχουμε τη στάθμη του λαδιού για την υδραυλική υποβοήθηση. Οι μηχανές που έχουν ρυθμιστή κλίσης διαθέτουν και το ανάλογο όργανο, το οποίο εγκαθίσταται στην κονσόλα. Ελέγχοντας το όργανο ευθυγραμμίζουμε το σκάφος.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΝΤΙΖΩΝ

Στο σκάφος υπάρχουν οι ντίζες του κινητήρα και του τιμονιού. Ελέγχουμε για τυχόν φθαρμένες ντίζες ή για ντίζες οι οποίες δεν μπορούν να εκτελέσουν όλη τη διαδρομή τους εξαιτίας της μακρόχρονης χρήσης τους. Λιπαίνουμε την ντίζα τιμονιού για ενδεχόμενο κόλλημά της. Επίσης επιθεωρούμε και το χειριστήριο, απ’ όπου ξεκινούν οι ντίζες, και εάν απαιτείται κάποιος έλεγχος ή επισκευή, όπως για παράδειγμα ένα απλό γρασάρισμα, για την εύρυθμη λειτουργία του.

Σχετικά με το σύστημα διεύθυνσης του σκάφους, για τους ανάλογους κινητήρες διατίθενται οι αντίστοιχοι τύποι ντιζών, όπως: βαρέως τύπου, ελαφρού τύπου έως κινητήρες 70 ίππων ή το υδραυλικό σύστημα.

Στην περίπτωση που ο κινητήρας διαθέτει υδραυλικό τιμόνι, ελέγχουμε το σύστημα λαδιού και, εάν απαιτηθεί, συμπληρώνουμε με ειδικό λάδι για υδραυλικά συστήματα.
Για την εξασφάλιση της μακροζωίας και της καλύτερης λειτουργίας των ντιζών, φροντίζουμε να περαστούν μέσα από ειδικό σωλήνα, ο οποίος αποτρέπει την υγρασία, τις υπεριώδεις ακτίνες και την τριβή. Έτσι επιτυγχάνεται και η σωστή λειτουργία των ντιζών, χωρίς φθορές. Παράλληλα το αποτέλεσμα συντελεί στην καλαισθησία του σκάφους.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΟΠΕΛΑΣ

Εκτός της βασικής προπέλας που ανταποκρίνεται πλήρως στη μηχανή, υπάρχουν και πολλές άλλες, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανάλογα με τη χρήση που επιθυμεί ο εκάστοτε χρήστης. Συγκεκριμένα, υπάρχουν βοηθητικές προπέλες που έχουν σκοπό να μας βγάλουν από τη δύσκολη θέση, εάν για παράδειγμα χαλάσει η κανονική, για να πλεύσει το σκάφος άνετα.

Επιθεωρούμε τον άξονα και τα πτερύγια της προπέλας για τυχόν ζημιά, με αποτέλεσμα να μην έχει τη σωστή απόδοση. Σε περίπτωση πατιναρίσματος της προπέλας, την αντικαθιστούμε με νέα. Η προπέλα αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό εξάρτημα, αφού εκεί μεταδίδεται όλο το παραγόμενο έργο του κινητήρα και αυτή παράγει την ώση.
Κυρίως διατίθενται προπέλες αλουμινίου και ανοξείδωτες. Με τη χρήση ανοξείδωτης προπέλας επιτυγχάνουμε την καλύτερη πλεύση του σκάφους. Βέβαια οι τιμές είναι δυσανάλογες, με αυτές των ανοξείδωτων πιο ακριβές.

Η προπέλα πρέπει να αποδίδει το μέγιστο των στροφών που προτείνει ο κατασκευαστής για τον ανάλογο κινητήρα. Επίσης, επιλέγεται ανάλογα με τη χρήση που επιθυμεί ο εκάστοτε χρήστης (σκι κ.ά.).

ΛΙΠΑΝΣΗ

Πρωταρχικός στόχος είναι η λίπανση του κινητήρα, έτσι ώστε να ελαττωθεί ο συντελεστής τριβής μεταξύ των τριβομένων επιφανειών των τμημάτων και των στοιχείων του. Το σύστημα λίπανσης αποτελεί επίσης φορέα καθαρισμού και ψύξης των συνεργαζομένων στοιχείων του κινητήρα και συμβάλλει στη στεγανότητα του χώρου καύσης. Αυτή είναι μια αρχή που ισχύει για όλους τους τύπους κινητήρων.

Ελέγχουμε τη στάθμη ελαίου του αντίστοιχου δοχείου και, εάν απαιτηθεί, συμπληρώνουμε. Προτείνουμε να μη χρησιμοποιούνται λάδια εκτός από αυτά που προτείνει ο κατασκευαστής. Επίσης ελέγχουμε τη στάθμη της βαλβολίνης στο σύστημα μετάδοσης, το οποίο αποτελεί το κατώτερο σημείο της μηχανής και περιλαμβάνει τα γρανάζια των ταχυτήτων και τον μεταθέτη.

Σε περίπτωση που διαπιστώσουμε ότι υπάρχει ποσότητα νερού από τυχόν φθαρμένες τσιμούχες, τις αντικαθιστούμε για εξάλειψη οποιουδήποτε προβλήματος στα γρανάζια.
Σε όλους τους συνδέσμους της μηχανής τοποθετούμε ειδικό γράσο θαλάσσης.

ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ - ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Δεν νοείται ταξίδι με οποιοδήποτε πλωτό χωρίς την ύπαρξη ορισμένων βοηθητικών εξαρτημάτων και εργαλείων που θα μας βγάλουν από μια δύσκολη κατάσταση. Είναι απαραίτητη, για παράδειγμα, η ύπαρξη δύο κουπιών, τα οποία πολλές φορές παρέχονται και στον βασικό εξοπλισμό, προτιμότερο όμως είναι να υπάρχει μια βοηθητική μηχανή.
Ο εξοπλισμός του σκάφους και η εργαλειοθήκη είναι πιθανό να διαφέρουν ανάλογα με το τι θεωρεί απαραίτητο ο εκάστοτε πλοηγός. Υπάρχουν πάντως ορισμένα βασικά εξαρτήματα και εργαλεία τα οποία προτείνονται παρακάτω.

Καταρχήν εξασφαλίζουμε την ύπαρξη εφεδρικής δεξαμενής καυσίμου κατασκευασμένης με ειδικές προδιαγραφές. Το συγκεκριμένο ντεπόζιτο θα εξυπηρετήσει ιδιαίτερα σε μέρη όπου η πρόσβαση για την πλήρωση της κύριας δεξαμενής είναι ανέφικτη κοντά στη θάλασσα και απαιτείται η μεταφορά καυσίμων από κεντρικό πρατήριο. Θεωρείται χρήσιμο και ένα χωνί για την εύκολη μετάγγιση, όταν αυτή απαιτηθεί. Το βοηθητικό ντεπόζιτο πρέπει να τοποθετείται σε σημείο ακίνδυνο και να είναι σταθερό.

Στο εμπόριο διατίθεται καταμετρητής κατανάλωσης καυσίμου, βάσει του οποίου ελέγχεται η ακριβής κατανάλωση, προσδιορίζεται η ταχύτητα συνεχούς λειτουργίας και εξαλείφεται το ενδεχόμενο να μείνει το σκάφος από καύσιμα.

Στο σκάφος πρέπει να υπάρχει οπωσδήποτε και μια εφεδρική προπέλα, για την περίπτωση που η κύρια προπέλα υποστεί ζημιά (π.χ. από χτύπημα ξύλου στην επιφάνεια της θάλασσας ή σε αβαθή νερά). Έτσι θα έχουμε τη δυνατότητα να συνεχίσουμε το ταξίδι.

Θεωρείται χρήσιμη η ύπαρξη μιας βοηθητικής μπαταρίας, η οποία σε περίπτωση ζημιάς, οφειλόμενης σε διάφορους λόγους, π.χ. υπερφόρτιση, η οποία μπορεί να προέλθει από το δυναμό ή τον ανορθωτή, να αντικαταστήσει την κύρια.

Επίσης θα πρέπει να εφοδιάσουμε το σκάφος με μια πλήρη σειρά από ασφάλειες (ασφάλεια για τα φώτα, ασφάλεια σεντίνας, κινητήρα κ.ά.), καθώς επίσης και με καλώδια και ακροδέκτες για κάθε ενδεχόμενη ζημιά που προέρχεται ή έγκειται στο ηλεκτρικό μας κύκλωμα.

Για παράδειγμα, έστω ότι επιχειρήθηκε η σύσφιξη του ακροδέκτη του πόλου της μπαταρίας. Εξαιτίας του φθαρμένου ακροδέκτη αυτός κόβεται, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει παροχή ρεύματος. Κατ’ επέκταση, δεν γίνεται ανάφλεξη του κινητήρα. Απαραίτητο θεωρείται να υπάρχουν τάπες των στεγανών, γιατί, στην αντίθετη περίπτωση ή αν δεν έχουν ασφαλίσει καλά, εισχωρούν νερά στα στεγανά του σκάφους.

Η ηλεκτρική σεντίνα θεωρείται ένα από τα βασικά αξεσουάρ, αφού αντλεί τυχόν νερά από ενδεχόμενο ρήγμα του σκάφους ή ακόμα και από ένα ισχυρό κύμα, λόγω του οποίου μεγάλη ποσότητα νερού εισχώρησε στα στεγανά του σκάφους. Η ύπαρξη πλωτής άγκυρας θεωρείται πολύ χρήσιμη επιλογή, αφού σε κατάσταση ανάγκης αυτή θα μας εξασφαλίσει την ασφαλή ακινησία του σκάφους. Καλό είναι να υπάρχουν εφεδρικά μπουζί και μπουζόκλειδο, για την αλλαγή σε ενδεχόμενη ζημιά, π.χ. σε ένα βραχυκύκλωμα. Επίσης καλό είναι να υπάρχει μια μικρή ποσότητα γράσου για την επιμέρους λίπανση της μηχανής, καθώς και μία φιάλη σιλικόνης.

Σε μια φορητή εργαλειοθήκη εξασφαλίζουμε πλήρη γκάμα εργαλείων ήτοι: μια σειρά από κατσαβίδια διαφόρων μεγεθών, πένσες, ένα ζευγάρι κόπτες καλωδίων, μια σειρά από γαλλικά κλειδιά, γερμανοπολύγωνα, καστάνιες. Επίσης καλό θα είναι να εφοδιάσουμε την εργαλειοθήκη μας με σφιγκτήρες, οι οποίοι είναι χρήσιμοι σε συσφίξεις σωλήνων (κολιέδες), καθώς επίσης και με έναν εφεδρικό σωλήνα βενζίνης, για την περίπτωση ζημιάς του πρωτεύοντος.

Ο πρωταρχικός τρόπος για την επιλογή των εργαλείων είναι ο έλεγχος όλου του σκάφους, με σκοπό την παρατήρηση του τύπου των βιδών, των παξιμαδιών κ.ά. Στη συνέχεια για κάθε ένα από αυτά επιλέγουμε το αντίστοιχο εργαλείο.

Όλα τα παραπάνω θεωρούνται βέβαια χρήσιμα, αλλά θα καταλάβουν κάποιο σχετικό όγκο στους αποθηκευτικούς χώρους του σκάφους. Ο λόγος για τον οποίο αναφέρονται τα παραπάνω είναι η πρόληψη, δεδομένης της πιθανότητας να μη χρειαστεί τελικά τίποτε από αυτά. Απλά, η πρόληψη παρέχει ασφάλεια. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πληθώρα εργαλείων και εξαρτημάτων, όπως για παράδειγμα μια εφεδρική φτερωτή (impeΙler), η οποία θα εξυπηρετήσει στην ομαλή λειτουργία της μηχανής σε περίπτωση καταστροφής της κύριας. Θεωρούμε όμως πρακτικά αδύνατο να αντικατασταθεί το impeller μεσοπέλαγα και μάλιστα από ερασιτέχνη.

Εξάλλου, όποιος γνωρίζει να αντικαθιστά ένα impeller θεωρείται ότι γνωρίζει να πραγματοποιεί και άλλες μικρές επισκευές στον κινητήρα. Το ποσοστό αυτό όμως είναι μικρό. Το καλύτερο που έχει να κάνει όποιος έχει υπόψη του να πραγματοποιήσει ένα σχετικά μεγάλο υδάτινο δρομολόγιο είναι να εφοδιαστεί με ανταλλακτικά και εξαρτήματα πρώτης ανάγκης, όπως για παράδειγμα εφεδρικά μπουζί ή προπέλα, και να εξασφαλίσει μια προσεκτική πλεύση, για να καταλήξει στον προορισμό του. Εάν δεν γνωρίζει μια εργασία η οποία είναι φαινομενικά απλή, καλό θα είναι να μην ασχοληθεί καθόλου με αυτήν, διότι το ενδεχόμενο να επιδεινωθεί η κατάσταση είναι πολύ πιθανό.