Τι είναι η μηνιγγίτιδα;

Η μηνιγγίτιδα είναι μόλυνση του υγρού και των μεμβρανών που επικαλύπτουν τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Υπάρχουν δύο τύποι μηνιγγίτιδας, ο ιογενής και ο βακτηριακός. Η ιογενής μηνιγγίτιδα είναι συνηθέστερη και λιγότερο σοβαρή από τη βακτηριακή. Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι μια πολύ σοβαρή πάθηση σε οποιαδήποτε ηλικία.

Στην Ελλάδα, τα κρούσματα είναι σποραδικά. Τα περισσότερα περιστατικά οφείλονται είτε σε μηνιγγιτιδόκοκκο (Neisseria meningitides) είτε σε πνευμονιόκοκκο (Streptococcus pneumoniae). Σπανιότερα, η βακτηριακή μηνιγγίτιδα μπορεί να προκληθεί από στρεπτόκοκκο τύπου Β, καθώς και από Escherichia coli ή Haemophilus influenzae τύπου Β (Hib).

Τόσο ο μηνιγγιτιδόκοκκος όσο και ο πνευμονιόκοκκος μπορούν να προκαλέσουν βαριά νόσηση, αφού μολύνουν το αίμα. Αυτή η κατάσταση καλείται βακτηριαιμία και μπορεί να προκαλέσει πολύ πιο σοβαρές επιπλοκές, όπως η σηψαιμία, που ουσιαστικά είναι βακτηριαιμία συνοδευόμενη από σοκ ή υπόταση. Αυτά τα βακτήρια μπορούν επίσης να προσβάλουν τους πνεύμονες (προκαλώντας πνευμονία), τις αρθρώσεις (προκαλώντας σηπτική αρθρίτιδα), τα οστά (προκαλώντας οστεομυελίτιδα) ή τους ιστούς της καρδιάς.

Ποια παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο;

Τόσο για τις μηνιγγιτιδοκοκκικές όσο και για τις πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις, ο κίνδυνος είναι υψηλότερος για τα παιδιά κάτω των 2 ετών. Λιγότερο κινδυνεύουν τα άτομα ηλικίας 15-24 ετών. Άλλοι παράγοντες επικινδυνότητας είναι η ανοσοκαταστολή και η δρεπανοκυτταρική αναιμία ή κάποια άλλη χρόνια πάθηση. Στα κοσμοβριθή μέρη (π.χ. κέντρα υγείας, φοιτητικές εστίες, στρατώνες, κ.λπ.) η επικινδυνότητα αυξάνεται.

Πώς μπορεί να προσβληθεί ένα παιδί από μηνιγγίτιδα;

Τα βακτήρια που προκαλούν μηνιγγίτιδα είναι συνήθη. Πολλοί άνθρωποι, παιδιά και ενήλικοι, που προσβάλλονται από αυτά, δεν εμφανίζουν κανένα παθολογικό σύμπτωμα. Αυτά τα βακτήρια μπορεί να ζουν στη μύτη και το λαιμό μας, χωρίς να δημιουργούν κανένα πρόβλημα. Τα άτομα στα οποία απαντώνται αυτά τα βακτήρια, καλούνται «υγιείς φορείς» και είναι οι κύριες πηγές της μετάδοσης. Εκτιμάται ότι το 40% των παιδιών γίνονται φορείς πνευμονιόκοκκου κατά το 1ο έτος της ζωής τους. Περίπου 20% των εφήβων και των ενηλίκων είναι υγιείς φορείς μηνιγγιτιδόκοκκου.

Η εξάπλωση της νόσου προϋποθέτει στενή επαφή (π.χ. φίλημα). Επίσης, μπορεί να μεταδοθεί με το βήχα και το φτέρνισμα ή με το σάλιο, αν το μολυσμένο άτομο μοιράζεται με άλλους φαγητό, φλιτζάνια, φιάλες νερού, τσιγάρα, κραγιόν, καλαμάκια, οδοντόπαστες ή μουσικά όργανα με επιστόμιο. Ευτυχώς, τα βακτήρια πεθαίνουν γρήγορα έξω από το σώμα, γεγονός που μειώνει τη μεταδοτικότητα της νόσου.

Πώς εκδηλώνεται η μηνιγγίτιδα;

Τα παιδιά κάτω του ενός έτους συνήθως εμφανίζουν πυρετό, είναι πολύ ευερέθιστα και μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες με το θηλασμό ή να είναι ληθαργικά. Αυτά τα βρέφη μπορεί επίσης να κάνουν εμετούς, να παρουσιάζουν δυσκαμψία στον αυχένα και να εμφανίζουν εξόγκωμα στο βρέγμα.

Στα μεγαλύτερα παιδιά, τα πρώτα συμπτώματα είναι ο πυρετός και η εμφανής αλλαγή στη συμπεριφορά (ληθαργικότητα, μειωμένη αντίληψη, ευερεθιστότητα). Άλλα πιθανά συμπτώματα είναι ο έντονος πονοκέφαλος, η δυσκαμψία στον αυχένα, οι γενικευμένοι πόνοι και οι επιληπτικοί σπασμοί.

Περίπου 2/3 των παιδιών με μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα εμφανίζουν εξάνθημα αποτελούμενο από ερυθρές κηλίδες που δεν εξαφανίζονται και δεν λευκαίνουν με την πίεση. Οι κηλίδες μπορεί να είναι αρκετά μεγάλες και να εξαπλωθούν τάχιστα.

Χωρίς θεραπεία με αντιβιοτικά, όλα τα παιδιά που προσβάλλονται από μηνιγγίτιδα, είτε πεθαίνουν είτε υφίστανται μόνιμη βλάβη. Ακόμα και με την κατάλληλη θεραπεία, περίπου 20% των παιδιών πεθαίνουν. Πολλά από αυτά που επιβιώνουν, έχουν κάποια εγκεφαλική βλάβη.

Πώς θα καταλάβω ότι το παιδί μου έχει μηνιγγιτιδοκοκκική σηψαιμία;

Τα παιδιά με αυτή τη μορφή μηνιγγίτιδας αρρωσταίνουν πολύ γρήγορα, συνήθως μέσα σε λίγες ώρες. Σχεδόν όλα εμφανίζουν ένα εξάνθημα, το οποίο εκδηλώνεται αρχικά με ερυθρές ή κυανωπές κηλίδες που δεν εξαφανίζονται με την πίεση. Τόσο το μέγεθος όσο και ο αριθμός των κηλίδων μπορεί να αυξάνονται τάχιστα.

Τα μολυσμένα παιδιά είναι ληθαργικά κι ευερέθιστα και έχουν μειωμένη αντίληψη. Η νόσος μπορεί να προκαλέσει υπόταση (σοκ), κώμα, σπασμούς, αιμορραγίες και σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια. Ενδέχεται να σχηματιστούν θρόμβοι που εμποδίζουν την παροχή οξυγόνου στα άνω και κάτω άκρα. Ακόμα και αν χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία, περίπου τα μισά παιδιά με μηνιγγιτιδοκοκκική σηψαιμία πεθαίνουν ή υφίστανται μόνιμες βλάβες.

Ποια εμβόλια παρέχουν προστασία από τις πνευμονιοκοκκικές και μηνιγγιτιδοκοκκικές λοιμώξεις;

Υπάρχουν δύο εμβόλια που παρέχουν προστασία: το εμβόλιο πολυσακχαριτών και το συζευγμένο εμβόλιο.

Το εμβόλιο πολυσακχαριτών είναι αποτελεσματικό στα μεγαλύτερα παιδιά και τους ενηλίκους, αλλά αναποτελεσματικό στα παιδιά κάτω των 2 ετών (δηλαδή, στην περίοδο κατά την οποία τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα). Ωστόσο, το εμβόλιο πολυσακχαριτών καλύπτει ευρύτερο φάσμα σε σχέση με το συζευγμένο.

Το μηνιγγιτιδοκοκκικό εμβόλιο των πολυσακχαριτών παρέχει προστασία για τέσσερα είδη μηνιγγιτιδοκοκκικής λοίμωξης, ενώ το πνευμονιοκοκκικό για 23 στελέχη που προκαλούν πνευμονιοκοκκική λοίμωξη. Τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί πριν από αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα με εμβόλιο πολυσακχαριτών, ενδέχεται να χρειάζονται μια αναμνηστική δόση.

Τα νέα συζευγμένα εμβόλια είναι αποτελεσματικά για τα παιδιά κάτω των 2 ετών, καθώς και για μεγαλύτερα παιδιά. Αυτά τα νέα εμβόλια αποτελούνται από πολυσακχαρίτες συζευγμένους με μια κεκαθαρμένη πρωτεΐνη. Το συζευγμένο μηνιγγιτιδοκοκκικό εμβόλιο που διατίθεται τώρα, παρέχει προστασία μόνο από τη μηνιγγιτιδοκοκκική ομάδα C.

Το συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο που διατίθεται τώρα, παρέχει προστασία από τα επτά συνηθέστερα στελέχη πνευμονιόκοκκων, που ενοχοποιούνται για το 80% των κρουσμάτων πνευμονιοκοκκικής μηνιγγίτιδας.

Τα βρέφη πρέπει να λαμβάνουν τρεις δόσεις του μηνιγγιτιδοκοκκικού και πνευμονιοκοκκικού εμβολίου κατά το 2ο, 4ο και 6ο μήνα. Ύστερα από αυτό τον εμβολιασμό δεν απαιτούνται αναμνηστικές δόσεις για το μηνιγγιτιδόκοκκο. Κατά το 18ο μήνα, απαιτείται αναμνηστική δόση του πνευμονιοκοκκικού εμβολίου. Τα παιδιά άνω των 12 μηνών που εμβολιάζονται για πρώτη φορά, χρειάζονται μόνο μία δόση από κάθε εμβόλιο (και καμία αναμνηστική δόση).

Τόσο το μηνιγγιτιδοκοκκικό όσο και το πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο είναι πολύ ασφαλή και δεν προκαλούν σοβαρές αντιδράσεις. Στο 15-20% των εμβολιασμών μπορεί να εμφανιστούν τοπικές αντιδράσεις, όπως ερυθρότητα, οίδημα ή πόνος στο σημείο εισαγωγής της βελόνας. Μερικά παιδιά ίσως ανεβάσουν πυρετό. Μπορείτε να δώσετε ακεταμινοφαίνη ή ιβουπροφένη για να μειώσετε τον πυρετό.

mother.gr