ΓΡΑΦΕΙ: Χαράλαμπος Κωσνταντίνου, Καθηγητής Σχολικής Παιδαγωγικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Είναι ευρύτερα γνωστό, ότι η διαμαρτυρία παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις και δημιουργεί περισσότερες εντυπώσεις, όταν εκδηλώνεται ενώπιον του πλήθους ανθρώπων και, ειδικά, όταν οι διαμαρτυρόμενοι ανήκουν στη νεολαία. Έτσι, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες και το σχετικό οπτικό υλικό, κάποιοι μαθητές λυκείου από δύο σχηματισμούς, επέλεξαν να "διαμαρτυρηθούν", κατά τη διάρκεια της επετειακής παρέλασης για την απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων από τον οθωμανικό ζυγό. Η μειοψηφία αυτών των μαθητών, λοιπόν, διερχόμενη μπροστά από το χώρο των επισήμων και απευθυνόμενη σ` αυτούς, χρησιμοποίησε λεκτικές ύβρεις και απρεπείς χειρονομίες, οι οποίες θίγουν και προσβάλλουν τον κάθε πολίτη που διαθέτει ακόμη και στοιχειώδη αξιοπρέπεια.

Η συγκεκριμένη συμπεριφορά των μαθητών αποκτά τα χαρακτηριστικά πολιτισμικής και κοινωνικής ασυμβατότητας, γιατί συνδέεται αναπόφευκτα με αξίες και συμβολισμούς ιστορικής και εθνικής σημασίας. Αυτό σημαίνει ότι διατηρεί την ασυμβατότητά της ακόμη και όταν εκδηλώνεται υπό την επήρεια συναισθηματικής φόρτισης, παρορμητικότητας και απέχθειας προς την εξουσία. Έχει, επίσης, και μια άλλη ιδιαιτερότητα, ότι οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί συμμετείχαν ως εκπρόσωποι ενός παιδαγωγικού θεσμού που έχει ως αποστολή τη διαμόρφωση και ενίσχυση της ιστορικής και εθνικής συνείδησης του ατόμου.

Ακόμη, η περιγραφόμενη συμπεριφορά των μαθητών είναι, παιδαγωγικά και κοινωνικά, "ασύμβατη", δεδομένου ότι, για να αποκτήσει τα χαρακτηριστικά της συμβατότητας και της αποδοχής θα πρέπει να γίνεται με όρους σεβασμού της προσωπικότητας του άλλου και των αξιών της κοινωνίας. Αυτό σημαίνει ότι οι ύβρεις και οι απρεπείς χειρονομίες είναι χαρακτηριστικά και παράγωγα της υποκουλτούρας της κοινωνίας και όταν η χρήση τους υποκαθιστά ή και αντικαθιστά τα ορθολογικά επιχειρήματα και την ευπρεπή συμπεριφορά σε μια αντιπαράθεση ή διαμαρτυρία, τότε αυτό υποδηλώνει έλλειμμα αγωγής και παιδείας.

Αναζητώντας τα αίτια της παιδαγωγικά και κοινωνικά συγκεκριμένης "ασύμβατης" συμπεριφοράς των μαθητών, στέκομαι στο σχολείο, για να υπογραμμίσω ότι θεμελιώδεις παιδαγωγικοί του σκοποί είναι, μέσω της αγωγής και της κοινωνικοποίησης, να εξοικειώσει τους μαθητές με αξίες, κανόνες, πρακτικές και στάσεις που συμβάλλουν τόσο στην απόκτηση πληρότητας στην επικοινωνία και πράξη, καθώς και στην κοινωνική τους συμβίωση όσο και στην πολιτισμική επιβίωση και αναβάθμιση της κοινωνίας. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι είναι μικρής σημασίας ο ρόλος των υπόλοιπων συντελεστών της κοινωνικής συμπεριφοράς του ατόμου, όπως είναι η οικογένεια, τα ΜΜΕ και οι στενότεροι και ευρύτεροι κοινωνικοί παράγοντες, οι οποίοι, με τις αντιλήψεις, τις πρακτικές και τις νοοτροπίες τους, ευνοούν ή δυσχεραίνουν τη διαμόρφωση της κοινωνικής συμπεριφοράς του ανθρώπου.

Στο σημείο τούτο σημειώνω ότι, σύμφωνα με σχετικές έρευνες, το σχολείο έχει υποβαθμισμένο τον παιδευτικό του ρόλο, δίνοντας περισσότερη βαρύτητα στην παροχή ποσότητας γνώσεων και στις εξετασιοκεντρικές και βαθμοθηρικές του διαδικασίες. Μολονότι το συγκεκριμένο περιστατικό αφορά μία μειοψηφία μαθητών και, συνεπώς, δεν μπορεί να ερμηνευτεί ως γενικευμένη στάση, μήπως είναι πλέον καιρός το σχολείο να επεξεργαστεί και, εκεί που απαιτείται, να αναθεωρήσει τον εκπαιδευτικό τρόπο λειτουργίας του, ακόμη και στο ζήτημα της συμμετοχής των μαθητών στις παρελάσεις, αναβαθμίζοντας την παιδαγωγική του αποστολή, δεδομένου ότι τα κρούσματα παραβατικότητας και ασύμβατης συμπεριφοράς των μαθητών θα αυξάνονται και θα οξύνονται υπό την επίδραση των ευρύτερων κοινωνικοπολιτισμικών συνθηκών; Η απάντηση στην ερώτηση αυτή είναι σαφώς καταφατική. Γιατί το πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας και, ειδικότερα, της κοινωνικής συμπεριφοράς είναι θέμα εφαρμογής των νόμων, ανοχής της παραβατικότητας, ατιμωρησίας, νοοτροπίας και, τελικά, θέμα αγωγής και παιδείας.

ΥΓ.: Αν οι εκπαιδευτικοί, που συμμετείχαν στην παρέλαση, παρότρυναν και καθοδήγησαν ή επικροτούν τις ύβρεις και τις απρεπείς χειρονομίες των μαθητών τους, τότε διέπραξαν και διαπράττουν παιδαγωγικό και θεσμικό ατόπημα, παραβιάζοντας βασικούς κανόνες της παιδαγωγικής επικοινωνίας και αγωγής, με πρωταρχική συνέπεια την ανάδειξή τους σε αρνητικά πρότυπα για τους μαθητές τους.

2012-02-24

epiruspost.gr