Λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση του πολυσυζητημένου σχεδίου «Αθηνά» για τις συγχωνεύσεις και καταργήσεις τμημάτων σε ΑΕΙ - ΤΕΙ, ο υπουργός Παιδείας κ. Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος ανοίγει τα χαρτιά του στο «ΘΕΜΑ». Αποκαλύπτει όλα όσα προηγήθηκαν μέχρι την ανακοίνωση του σχεδίου, τη φιλοσοφία στην οποία στηρίχθηκε και όχι στην κρίση και το μνημόνιο, όπως λέει χαρακτηριστικά, αλλά και όσα διαδραματίζονται αυτές τις ημέρες της διαβούλευσης του σχεδίου με βουλευτές και εκπροσώπους των τοπικών κοινωνιών. Ο υπουργός θεωρεί τις αντιδράσεις αναμενόμενες έως έναν βαθμό, τονίζοντας ωστόσο ότι «είναι ανάγκη να χτίσουμε μια κοινωνία της γνώσης και της παραγωγής, όχι μια κοινωνία ραντιέρηδων και καταναλωτών».

 - Γιατί προβαίνετε στην αναδιάρθρωση του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας, γιατί τώρα και γιατί τόσο πιεστικά; 
Ολοι συμφωνούμε ότι υπάρχουν σημαντικές παθογένειες και στρεβλώσεις στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Δεν υπάρχει κανείς που να διαφωνεί, που να υποστηρίζει ότι πρέπει να τα αφήσουμε όλα ως έχουν. Η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση δεν υπάρχει για να εξυπηρετεί καταναλωτικά τις τοπικές κοινωνίες. Υπάρχει για να δίνει γνώση και δεξιότητες στη νέα γενιά της χώρας, ώστε αυτή με τη σειρά της να καταξιώνεται επιστημονικά και επαγγελματικά και να προσφέρει στον εθνικό πλούτο, στην εθνική ανάπτυξη. Αφού λοιπόν συμφωνούμε όλοι ότι το μοντέλο έχει χρεοκοπήσει, τόσο επιστημονικά όσο και αναπτυξιακά, κάποιος πρέπει να το αλλάξει. Ο κλήρος έπεσε σε αυτή την κυβέρνηση και η ώρα είναι τώρα. Οχι αύριο. Γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια χρόνου. Οι αλλαγές στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ δεν προέκυψαν λόγω της κρίσης. Το μοντέλο αυτό που εφαρμόζαμε τόσα χρόνια οδήγησε στην κρίση.
 
- Ωστόσο το σχέδιο «Αθηνά» προκαλεί αντιδράσεις κυρίως από συναδέλφους σας στη Βουλή και εκπροσώπους τοπικών κοινωνιών. Πώς τις αντιμετωπίζετε; Θα γίνουν αλλαγές;
Παρότι όλοι συμφωνούμε στις διαπιστώσεις, τα δύσκολα αρχίζουν όταν πάμε να διορθώσουμε τις παθογένειες. Τότε ξαφνικά όλοι, από αντικειμενικοί αναλυτές, θυμόμαστε τα συντεχνιακά μας. Αρχίζουμε και μιλάμε με κτητικές αντωνυμίες. Βλέποντας το δέντρο χάνουμε το δάσος. Αντί για το εθνικό, κοιτάμε το τοπικό τη στιγμή που βρισκόμαστε στη δωδεκάτη ώρα και πρέπει να κάνουμε άμεσα την υπέρβαση. Οι αντιδράσεις ήταν αναμενόμενες και έως έναν βαθμό κατανοητές, καθώς εκφράζουν την αγωνία των τοπικών κοινωνιών. Πρέπει όμως να καταλάβουν οι συνάδελφοι και ακόμη περισσότερο οι πολίτες ότι στην Ελλάδα είναι ανάγκη πλέον να χτίσουμε μια κοινωνία της γνώσης και της παραγωγής, όχι μια κοινωνία ραντιέρηδων και καταναλωτών. Σε κάθε περίπτωση, εν μέσω οικονομικής κρίσης, η αντιμετώπιση του φοιτητή ως καταναλωτή μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για τις τοπικές κοινωνίες, αλλά δεν μπορεί να υπερκεράσει ούτε τον εθνικό σχεδιασμό, ούτε τις θυσίες, ούτε τις προσδοκίες των οικογενειών τους, και πολύ περισσότερο ούτε την απαίτηση για μια δωρεάν δημόσια Τριτοβάθμια Εκπαίδευση που οδηγεί στη γνώση, στην επαγγελματική αποκατάσταση και στην κοινωνική καταξίωση.

- Από την πρότασή σας έως τις τελικές σας αποφάσεις θα υπάρξουν αλλαγές; Θα υποκύψετε σε πιέσεις; 
Οσοι βιάστηκαν να χαρακτηρίσουν τη διαβούλευση προσχηματική είναι οι ίδιοι που κατά τη διάρκειά της αντιμετωπίζουν την αναδιατύπωση των τεσσάρων - πέντε αλλαγών από τις 97 που προτείναμε ως «ράβε - ξήλωνε».
Ο διάλογος όμως είναι ουσιαστικός. Χωρίς δογματισμό, επιδιώκουμε το βέλτιστο αποτέλεσμα για τον τόπο και τη νέα γενιά. Οπου υπάρχει η αναγκαία και πλήρης τεκμηρίωση, στη βάση των αρχών του σχεδίου και όχι στη βάση εξυπηρέτησης τοπικών συμφερόντων, οι προτάσεις αυτές θα γίνουν δεκτές.

- Υπάρχουν αντιδράσεις και από τους φοιτητές ή σπουδαστές που σπουδάζουν στα υπό κατάργηση ή συγχώνευση ΑΕΙ και ΤΕΙ αντίστοιχα. Δεν έχουν δίκιο να διαμαρτύρονται; Θα υπάρξει κάποια ειδική ρύθμιση;
Είναι δικαιολογημένη η αγωνία τους, γι’ αυτό άλλωστε η μέριμνά μας ήταν οι μετακινήσεις να είναι οι λιγότερες δυνατές και να πραγματοποιηθούν εντός της ίδιας περιφέρειας. Γι’ αυτό ερευνήσαμε και ερευνούμε ακόμη διεξοδικά όλες τις επιστημονικές επιλογές ώστε να δημιουργήσουμε νέα ισχυρότερα τμήματα και να δώσουμε καλύτερα γνωστικά αντικείμενα, που θα βοηθούν το νέο και τη νέα να μπουν στον στίβο εργασίας και να δουλέψουν στο αντικείμενο που σπούδασαν. Γι’ αυτό επίσης θα επιδοτήσουμε τις μετακινήσεις με βάση κοινωνικά κριτήρια. Η θεραπεία όμως της παθογένειας δεκαετιών δεν είναι δυνατόν να μην έχει κάποιο κόστος.

- Γιατί όμως πρέπει να πληρωθεί αυτό το κόστος;
Γιατί την ίδια ώρα ωφελούνται οι φετινοί εισακτέοι και αυτοί των επόμενων ετών. Γιατί η νέα μας γενιά πρέπει να επιδιώκει την εισαγωγή της σε τμήματα με γνωστικά αντικείμενα αιχμής, με προγράμματα σπουδών ολοκληρωμένα, σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ με διδακτικό προσωπικό και τη μέγιστη δυνατή υλικοτεχνική υποδομή για την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων, για πτυχία με αντίκρισμα.

- Με ποια βασικά κριτήρια έγιναν οι συγχωνεύσεις;
Τα κριτήρια πάνω στα οποία βασίζεται το σχέδιο «Αθηνά» έχουν νομοθετηθεί με ευρύτατη κοινοβουλευτική πλειοψηφία στον Ν.4009/2012 και στον Ν.4076/2013. Κατ’ αρχάς, προτείνουμε συγχωνεύσεις με σκοπό την ενοποίηση κατακερματισμένων γνωστικών αντικειμένων, όπως αυτά της Διοίκησης Επιχειρήσεων και των Μηχανικών Πληροφορικής Τεχνολογικής Εκπαίδευσης. Ο κανόνας δεν εφαρμόζεται μόνο όπου το πλήθος των ενεργών φοιτητών και το πλήθος των εργαστηριακών μαθημάτων δεν επιτρέπουν την απορρόφηση ή τη συγχώνευση των συγγενών τμημάτων. Στη συνέχεια προτείνουμε συγχωνεύσεις και μετακινήσεις τμημάτων με σκοπό τη στάθμευση στο ίδιο campus, στην ίδια πόλη, στην ίδια κτιριακή δομή των τμημάτων που συναποτελούν σχολή. Ο κανόνας αυτός δεν εφαρμόζεται μόνο στις περιπτώσεις εκείνες που το πλήθος των ενεργών φοιτητών οι οποίοι θα έπρεπε να μετακινηθούν ένθεν κακείθεν τις καθιστά απαγορευτικές. Παράλληλα, και πρέπει αυτό να γίνει απολύτως κατανοητό ως αναγκαιότητα για το καλό των παιδιών μας, προτείνουμε συγχωνεύσεις ή καταργήσεις διά της απορροφήσεως υφιστάμενων τμημάτων των ΤΕΙ, ώστε να περιοριστούν, κατά το δυνατόν, εκείνα που έχουν γνωστικά αντικείμενα που δεν δικαιολογούνται σε επίπεδο ανώτατης εκπαίδευσης, τα οποία γνωστικά αντικείμενα την ίδια στιγμή παρέχονται σε κατώτερο ή και ανώτερο επίπεδο εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα οι απόφοιτοί τους να μη βρίσκουν δουλειά, καθώς δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τους αποφοίτους των ΙΕΚ ή των πανεπιστημιακών ή των πολυτεχνικών σχολών. Προτείνουμε επίσης συγχωνεύσεις ομοειδών τμημάτων τα οποία έχουν ελάχιστους διδάσκοντες ή στα οποία η πλειονότητα των φοιτητών εισάγεται με βαθμολογία κάτω από τη βάση του 10, κάτι που αποδεικνύει και την ιδιαίτερα χαμηλή ζήτηση. Τελευταία αλλά κρίσιμη παράμετρος είναι οι συγχωνεύσεις ή μετακινήσεις τμημάτων όταν η λειτουργία τους δεν υπηρετεί την εθνική χωροταξία σχολών και τμημάτων, όταν σε γειτονικές πόλεις φιλοξενούνται τμήματα με ομοειδή αντικείμενα. Γιατί έτσι έχουμε πολλά αδύναμα τμήματα, ενώ μπορούμε να έχουμε λιγότερα, αλλά ισχυρά.

- Τελικά, πόσες χιλιάδες λιγότεροι απόφοιτοι λυκείου θα εισαχθούν φέτος στα ΑΕΙ - ΤΕΙ;
Η αύξηση στα πανεπιστήμια θα είναι 30% σε σχέση με πέρυσι και η μείωση στα ΤΕΙ 15%. Η μείωση που θα προκύψει στον συνολικό αριθμό των εισακτέων εκτιμάται ότι δεν θα ξεπεράσει το 4%, δηλαδή περίπου 2.000 υποψήφιοι. Προτεραιότητα δώσαμε στις Θετικές Επιστήμες και τις Πολυτεχνικές Σχολές, ενώ μειώνουμε ουσιαστικά τους εισακτέους στα Παιδαγωγικά Τμήματα, γιατί αρκεί να κοιτάξει κανείς στις λίστες του ΟΑΕΔ την πληθώρα των αποφοίτων τους. Θέλουμε να ενώσουμε τον ακαδημαϊκό χάρτη της χώρας με τον αναπτυξιακό χάρτη. Δεν ισχυρίζομαι ότι η γνώση πρέπει να έχει μοναδικό σκοπό τη σύνδεση με την παραγωγική διαδικασία. Η γνώση είναι πολύ περισσότερα πράγματα. Σημαίνει καλλιέργεια του πνεύματος και της ψυχής, σημαίνει ενστάλαξη κανόνων ηθικής σε μια κοινωνία, σε ένα κοινωνικό σύνολο, σημαίνει έναν αγώνα για την τελείωση του ανθρώπου. Δεν μπορεί, όμως, η διαδικασία απόκτησης της γνώσης για τους σκοπούς της κοινωνίας να είναι αποκομμένη από την παραγωγική διαδικασία. Και αυτό πρέπει να το χτίσουμε σταδιακά από την αρχή.

- Δεν ανησυχείτε για το πολιτικό κόστος αυτών των αποφάσεων;
Δεν υπάρχει αλλαγή χωρίς πολιτικό κόστος, γιατί θίγει νοοτροπίες και παγιωμένες αντιλήψεις. Η πολιτεία, τα κόμματα και οι πανεπιστημιακοί  δημιούργησαν τη σημερινή παθογένεια.  Γι’ αυτό η ευθύνη πρέπει τώρα να αναληφθεί από όλους, εξηγώντας στην ελληνική κοινωνία ότι βασική αιτία ανεργίας ή υποαπασχόλησης των πτυχιούχων παιδιών της είναι η παθογένεια της ανώτατης εκπαίδευσης. Προσωπικά, αν ανησυχούσα για το πολιτικό κόστος, δεν θα ήμουν στην πολιτική και πολύ περισσότερο στο υπουργείο Παιδείας αυτή την περίοδο. Και είναι πολύ μεγαλύτερο το κόστος για μένα που είμαι ο ίδιος εκπαιδευτικός, και μάλιστα προέρχομαι από οικογένεια εκπαιδευτικών, αν δεν πραγματοποιηθούν αυτές οι μεταρρυθμίσεις σε όλες τις βαθμίδες όσο βρίσκομαι σε αυτή τη θέση.

- Ποιες αλλαγές θα υπάρχουν στις φετινές Πανελλαδικές Εξετάσεις, ξεκινώντας από το μηχανογραφικό, και τι προτίθεστε να αλλάξετε από του χρόνου; Κατ’ αρχάς, να καθησυχάσω τους υποψηφίους και τις οικογένειές τους -διότι δεχόμαστε πολλά ερωτήματα στο υπουργείο- ότι τίποτε δεν αλλάζει για φέτος στο σύστημα εισαγωγής. Και έχω δεσμευτεί ότι δεν θα αλλάξει μέχρι το 2016, όταν θα έχει ολοκληρωθεί τόσο η μεταρρύθμιση στη Δευτεροβάθμια όσο και στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Οι μοναδικές αλλαγές σε σχέση με πέρυσι είναι η διαφοροποίηση των τμημάτων που θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν οι υποψήφιοι, καθώς και ο αριθμός των εισακτέων ανά επιστημονικό πεδίο. Η βάση του 10 δεν επανέρχεται φέτος, καθώς αναμένουμε να δούμε πώς θα λειτουργήσει το σύστημα αυτή τη χρονιά, μετά τον εξορθολογισμό που επιχειρούμε.

- Εχετε υπολογίσει πόσο θα ανέβουν οι βάσεις φέτος εξαιτίας του σχεδίου «Αθηνά»;
Το ύψος των βάσεων είναι αποτέλεσμα και άλλων παραγόντων πέραν του πλήθους των τμημάτων και του αριθμού των εισακτέων, και μάλιστα των βασικότερων, δηλαδή της επίδοσης των υποψηφίων στις εξετάσεις και των επιλογών στο μηχανογραφικό τους δελτίο. Εκτιμούμε, πάντως, ότι οι βάσεις θα ανέβουν λόγω της εφαρμογής του σχεδίου.

- Πόσα κονδύλια υπολογίζεται ότι θα  εξοικονομηθούν από το σχέδιο «Αθηνά»;
Ο στόχος δεν είναι να εξοικονομηθούν κονδύλια, αλλά να θωρακίσουμε και να ενισχύσουμε τη δημόσια δωρεάν παιδεία και να δημιουργήσουμε ισχυρά τμήματα και ιδρύματα. Επίσης, κάποιοι, ίσως από κεκτημένη ταχύτητα, μιλούν για μνημονιακή υποχρέωση. Το σχέδιο «Αθηνά» όμως δεν επιβάλλεται από κανένα μνημόνιο. Επιβάλλεται από τις στρεβλώσεις και τις παθογένειες δεκαετιών. Οι αλλαγές στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ δεν προέκυψαν λόγω της κρίσης. Το μοντέλο αυτό που εφαρμόζαμε τόσα χρόνια οδήγησε στην κρίση.

2013-02-17

protothema.gr