Ο κύκλος των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων έτσι όπως γεννήθηκε επί Μελίνας Μερκούρη, μέσα από μια δημιουργική δραστηριότητα σε όλη την ελληνική περιφέρεια και με το Θεσσαλικό Θέατρο να κρατάει δικαιωματικά τα σκήπτρα, έκλεισε.

Το μοντέλο χρειάζεται αλλαγή, καθώς τα δεδομένα είναι εντελώς διαφορετικά από εκείνα του 1983. Η τελευταία παράταση ζωής, με το υπάρχον καθεστώς, δόθηκε πρόσφατα στη συνάντηση των καλλιτεχνικών διευθυντών με τον υπουργό ΥΠΠΟΤ: τα Χριστούγεννα του 2011 θα έχει ψηφιστεί καινούρια νομοθεσία.

Η αλήθεια είναι ότι οποιοσδήποτε απολογισμός των ΔΗΠΕΘΕ εδώ και αρκετά χρόνια παρουσιάζει αρνητικό πρόσημο. Ελάχιστα κινήθηκαν μέσα στην προγραμματική τους σύμβαση, με δύο παραγωγές τον χειμώνα και μία το καλοκαίρι. Πολλά γίνονταν χωρίς έλεγχο. Μια παράσταση με κάποιον επιχειρηματία βαφτιζόταν συμπαραγωγή κι ήταν κοινό μυστικό ότι το ΔΗΠΕΘΕ ποσώς εμπλεκόταν στον σχεδιασμό ή τα οικονομικά της παράστασης. Ουδείς ζητούσε καλλιτεχνικούς και οικονομικούς απολογισμούς. Ηταν ένα είδος αμοιβαίας συνενοχής: τα ΔΗΠΕΘΕ έκαναν ή δεν έκαναν ό,τι ήθελαν και το υπουργείο καθυστερούσε ή περιέκοβε τις επιχορηγήσεις.

Η ημερίδα της 12ης Απριλίου στο ΥΠΠΟΤ, με παρόντα τον υπουργό και τους συμβούλους του, προϊδέασε όλους τους προσκεκλημένους καλλιτεχνικούς διευθυντές, προέδρους δ.σ., δημάρχους. Ολες οι πλευρές συμφώνησαν πως ο θεσμός έχει ανάγκη ενός νέου πλαισίου, έγινε αρκετή κουβέντα για νέες νομοθετικές ρυθμίσεις και κατέστη σαφές ότι σύντομα θα έχουμε αποφάσεις-ανακοινώσεις.

Ο υπουργός επιχείρησε να βγάλει από την «εξίσωση» τις όποιες πιέσεις της τρόικας και προς τον πολιτισμό. Υπενθύμισε πως το κράτος διαθέτει πλέον μια νέα περιφερειακή δομή που σίγουρα θα επηρεάσει τις επερχόμενες αποφάσεις που αφορούν τα ΔΗΠΕΘΕ, καθώς και τη μέριμνα προς τον τουρισμό από μεριάς των καλλιτεχνικών διευθυντών.

Θα γίνουν δηλαδή λιγότερα τα θέατρα και θα ονομαστούν ΠΕΘΕ. Ο τίτλος που απασχόλησε περισσότερο ήταν πράγματι το «Περιφερειακό». Η έννοια της περιφέρειας απέκτησε άλλο νόημα με την τελευταία διοικητική μεταρρύθμιση στην αυτοδιοίκηση και θα παίξει σίγουρα ρόλο και στη νέα εποχή των θεάτρων.

Στην ημερίδα παρουσιάστηκαν από ενδιαφέρουσες έως σκαμπρόζικες πρακτικές από τα έργα και τις ημέρες των 16 ΔΗΠΕΘΕ. Απευκταία ήταν η περίπτωση της Ρόδου, της οποίας το θέατρο οδηγήθηκε στο τέλος του 2010 στο οριστικό του τέλος. Ακούστηκε ότι δούλευαν ξυλουργοί με... αλλεργία στα ξύλα, προσωπικό χωρίς αντικείμενο απασχόλησης, υπάλληλοι που έγραφαν υπερωρίες, ενώ ήταν έωλη ακόμα κι αυτή η εκταμίευση του μισθού τους.

Καλή εντύπωση δημιούργησε η λειτουργία του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας επί διευθύνσεως Θ.Αμπαζή. Σε σύντομο χρόνο δημιούργησε το λεγόμενο «Θέατρο των Πολιτών», καταφέρνοντας να εντάξει γύρω από τον πυρήνα του θεάτρου δράσεις άλλων φορέων της πόλης, ενισχύοντας εθελοντισμό και κοινωνική δραστηριοποίηση. Ωστόσο πολλοί παρόντες διευθυντές αντέδρασαν, ανάμεσά τους ο Κ. Τσιάνος, θεωρώντας ότι τέτοιες πρακτικές συνιστούν ακτιβισμό και ερασιτεχνισμό σε βάρος του επαγγελματικού θεάτρου.

«Η περίπτωση της Πάτρας παρουσιάζει ιδιαιτερότητες» λέει ο Πέτρος Ψωμάς, πρόεδρος ενός μεγάλου ΔΗΠΕΘΕ. «Με μεγάλο ετήσιο προϋπολογισμό - καλύπτεται πρωτίστως από τον δήμο-διαθέτουμε 20 μόνιμους εργαζόμενους, έχοντας ζώνη ευθύνης μια πολύ μεγάλη γεωγραφική περιφέρεια, αντιμετωπίζουμε χρόνια οικονομικά και κτιριακά προβλήματα. Αγωνιούμε για τη νέα κατάσταση που θα διαμορφωθεί, αλλά αντιλαμβανόμαστε ότι πρέπει να κάνουμε θέατρο με ελάχιστα. Πάντως το μίγμα μας θα έχει περιορισμό των δαπανών και αύξηση των εσόδων, κατά τα... πρότυπα της εποχής».

Η περίπτωση του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, ένα είδος ανώνυμης εταιρείας με μετόχους τους δήμους, που διαβιώνει χωρίς χρέη, απασχόλησε αρκετά τη συνάντηση.

«Απογοητεύτηκα. Ημασταν όλοι εκτός θέματος» λέει ο Θ. Γκόνης, διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Σερρών.

«Μιλούσαμε για το παρελθόν και για το μέλλον καθόλου. Το θέμα είναι τι εθνική πολιτική θέλει ν` ακολουθήσει το υπουργείο. Πρέπει να αποφασίσει άμεσα. Είναι ντροπή ν` αφήσει τα ΔΗΠΕΘΕ να σέρνονται χωρίς προγραμματισμό, γιατί το ελληνικό θέατρο τους οφείλει πολλά. Είναι υπόθεση της πολιτείας να εκπαιδεύσει και στην περιφέρεια σκηνοθέτες, ηθοποιούς, χορευτές καθώς επίσης να ελέγχει και να αξιολογεί. Και επιτέλους η προγραμματική σύμβαση να είναι σεβαστή απ` όλα τα μέρη. Θεωρώ λάθος την κατάργηση του ΕΚΕΘΕΧ, οργανισμού που μέσα στις αρμοδιότητές του ήταν και ο έλεγχος, η αξιολόγηση. Αν υπήρχε εσωτερικό πρόβλημα, ας άλλαζαν τους επικεφαλής. Γιατί να υπάρχουν εθνικά κέντρα για το βιβλίο και τον κινηματογράφο κι όχι για το θέατρο και το χορό;».

Ενα σενάριο «βλέπει» τη δημιουργία τριών ή τεσσάρων περιφερειακών εθνικών σκηνών με χρηματοδότηση από κονδύλια του υπουργείου και της περιφέρειας και έδρα εκεί όπου υπάρχει ισχυρή πληθυσμιακή βάση, κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή και πανεπιστήμιο. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής να μην είναι προϊόν τοπικών μαγειρεμάτων, αλλά να εκλέγεται από τον ίδιο τον υπουργό ή από επιτροπή προσωπικοτήτων του θεάτρου. Να δεσμεύονται σε ένα ποσοστό 75% να παράγουν θέατρο και χορό, κατά το υπόλοιπο να υποχρεούνται να κάνουν περιοδείες πανελλήνιας εμβέλειας. Τα υπόλοιπα ΔΗΠΕΘΕ να μην καταργηθούν, αλλά να γίνουν εθνικές, δημοτικές σκηνές με επαγγελματικούς θιάσους. Να δέχονται παραστάσεις κατά 70% και να παράγουν κατά 30%. Να κάνουν συμπαραγωγές με ιδιώτες αλλά και με τις μεγάλες σκηνές.

«Από το υπουργείο θέλουμε γρήγορες αποφάσεις κι ένα σαφές νέο πλαίσιο με άμεση εφαρμογή» λέει ο Π. Ψωμάς. «Από το δήμο διεκδικούμε μια αξιοπρεπή χρηματοδότηση που θα μας επιτρέπει και να δημιουργούμε και να ελπίζουμε, από την τοπική κοινωνία και πρωτίστως τη θεατρική κοινότητα της πόλης ζητάμε στήριξη, συμπαράσταση και συμμετοχή»

 της Έφης Μαρίνου/ www.enet.gr