Γράφει ο Ηλίας Παν. Γεωργάκης - elgeorgakis.blogspot.gr

Βρισκόμαστε στη δεκαετία του 1960 με όλη την καταπληκτική παρέα των.. εντιμότατων μπρανέλλων στα ντουζένια τους. Το "Πανθεον" στις φλόγες με τα φαρομανητά και τα αμπωξίδια. Ατελείωτες οι ιστορίες, οι φάρσες και τα καλαμπούρια. Φοβεροί τύποι. Κι αυτή ήταν η ιδιαιτερότητα των μπρανέλων. Το χιούμορ, ο αυτοσαρκασμός, η διαφορετική προσέγγιση της ζωής, ο ιδιόρρυθμος τρόπος σκέψης. Παρά τη φτώχεια και τις κακουχίες.

Αλήθεια και ποιος δεν θυμάται τον Ταγέα και τον Μπίρια. Ο Γεράσιμος καλόκαρδος και μεγάλη ψυχή - είχε ένα καροτσίνι τη Σούζη -και σύχναζε στου `Μυτα`. Ο Σταυρος ο Ταγέας φώναζε "Αβάρααα!". Και ποιος δεν θυμάται τον Αντρέα τον Όπερα ή Ριγολέτο (που έσπρωχνε το καροτσινι του σφυρίζοντας ριγολέτο) τον μπάρμπα Αντρέα με τα γλυκά του, τον Βαλαμόντε (Κοκονιώρο) με τις διαλέξεις, τον αξέχαστο Βούλη Βρεττο, τον Μπολσεβίκο, το Ζακχαίο, τον Σεραφείμ, το φοβερό Ζαχαρή με τις φάρσες του, το Γιάννη το Δεσύλα, τον Άγγελο τον παταλέα, τον Σπυραντωνη, το Νιονο τον Πατσά. Ατέλειωτη η λιστα: ο Σπύρος Φιλιππας Πανάγος, ο Μαλιαρής, ο Μανούδης, ο Τσίνας, ο Ερμολαος Σκεπετάρης, ο Κονιας, ο Γιαννης Αθηνιωτης, ο Λιζας, ο Μπαμπάρος, ο Μούρτας, ο Μπατίστας, ο Κορομλέος, ο Πάπιος (με το ιστορικό καφενείο στην Κουζουντελη), ο Πούλος, ο Μπολσεβίκος, ο Νιονιος ο Σοροκρασής, ο Καρύδης ("ω δρόμο πατέρα"), ο Λιωρης με την παράγκα του, ο Κοτσώλος, ο Αντωνης Κανιός, ο καθηγητης Μανούδης, ο Γούρμος, ο Γιάννης ο Σπρομήλιος, ο Νικος ο Μανιώρος, ο Φωτάκιας, ο Χαμπέος, ο Καρκαλίτσος, ο Λέτσος, ο Τζεβελέκης, ο Κουφάκιας. Και τόσοι αλλοι.

Ηταν η εποχη που εβγαιναν τα χάβαρα στο Κάστρο, οι αυγωμενοι παγούροι στο Ιβάρι, η ψιλή γαρίδα και οι καποσάντες, πριν τους εξαφανίσει η μολυνση. Με το πέραμα της Βέρας, τις αλυκές και τα μονοξυλα. Ο `Γλάρος`΄, η "Λουτσίντα`, το `Πάτραι` και η "Πύλαρος". Ο Κουτσινής, ο Μπελεμές, ο Μουτρούκαλης. Τα κουρεία με τα μαντολάτα και τα μονά -ζυγά, ο Κουφάκιας με τον περιφημο πατσά.

Ηταν η η εποχή που το αμπαλί σημαδευε την ιδιαιτερότητα της Λευκάδας. Ο Γιάννης ο Κάλιας, ο Αλέκος Μπουρσινός, ο ανεπανάληπτος Σπύρος Ανυφαντής (Μπρούμης), ο Γαγάς, ο Τασος Βαγενάς, ο Χρηστος Τετράδης, ο Κώστας Ματαράγκας, ο Τασος Δρακόπουλος, ο Πάνος Καραβίας-Κοντοπίθιας, ο Φάνης Ανυφαντής (Μπρούμης), ο Νικος Σάντας, ο Νικος Κατωχιανός-Σφυρής, ο Μεμάς Τζεφρώνης-Αλογος, ο Βασίλης Κάλλιας, ο Φανούρης Μήτσουρας και τόσοι άλλοι.

Λοιπον που λέτε, ο πατέρας μου ο αλησμόνητος Πάνος ο Λαμπούρης- ενας φτωχος ψαράς βιοπαλαιστής και ο παπούς μου ο Νιονιος, ενας ταπεινός μεροκαματιάρης, συμφωνησαν το 1961 με τον Ηλία Λογοθέτη-Φρούφαλο (στα 23 του τοτε), να με βαφτίσουν. Προηγηθηκε απο τον ιδιο η κουμπαριά με τους γονείς μου. Στον Αγιο Νικόλαο, λοιπον, το μυστήριο, ολα τελειωμένα και ετοιμα. Το ονομα του μωρου-φυσικα Διονυσης-αγόρι και το πρωτο παιδί ο υπογράφων, μην τον βασκάνουμε.

Αρχισε το μυστήριο. `Και το ονομα αυτού;" ρωτάει ο παπάς:

- `Ηλίας, Ηλίας!!! ` φωνάζει με σεντόρεια φωνη ο Φρούφαλος.

Παγωμάρα και σιωπή μέσα στην εκκλησία.

- "Ηλιας`, λέει και ο παπάς και να η... κατάδυση στην κολυμπήθρα.

Καταλαβαινει κανείς τι εγινε μετά. Τα μουτσουφλίδια (σ.σ. χαστούκια) και τα βρισίδια που ακολούθησαν. Ο παπούς μου το "ελαβε βαρέως`.

`Δεν ξερω... Ηταν μια αυρα, καποια μυστική φωνή με ωθησε και με παρέσυρε", απολογειται σημερα ο νονός μου. Ενας αγαπημένος, λατρεμένος, ανθρωπος και ηθοποιός. Και σπουδαίος Λευκαδολάτρης. Κατα λάθος, Ηλίας, λοιπον. Αλλα ενα τόσο ομορφο λάθος!

Στον αγαπημένο μου νονό αφιερωνω το παρακάτω κείμενο μου με τιτλο:

Η ΗΔΟΝΗ ΤΩΝ ΑΝΑΜΝΗΣΕΩΝ

Βουτιές στα μουράγια του Κάστρου. Μπάλα στην άμμο. Μπάνιο στην αμμογλωσα και στο φαναράκι. Μια εποχή, μια ανάμνηση. Μια Λευκάδα. Και θυμόμαστε, γυρίζουμε πίσω στο χρόνο για να περάσουμε νοερώς όμορφα, να απολαύσουμε την ηδονή της ανάμνησης αφού η ζωή μας σημερα έγινε αφόρητη, μοναχική, πληκτική, σημαδεμένη απο την ανασφάλεια, το φθόνο και την υποκρισία. Θυμάμαι πηγαίναμε στο Κάστρο με τον Μαγγελάνο, τη βάρκα του Αργύρη και του Ντίνου του Μπαμπάρου.

Με το μαϊστράλι να χαϊδεύει τα πρόσωπα μας, να πετάει τα καπέλα. Με τις φθηνές σαγιονάρες (ή συνήθως ξυπόλυτοι) και το μισοτρύπιο μαγιό. Με την αλμύρα να ξεραίνεται στο δέρμα.

Και νάσου φόρα για το μακροβούτι, για το ποιός θα κερδίσει.

Και νά τα καλαμπούρια και τα πειράγματα.

Και τα απόβραδα με τις πυγολαμπίδες στην Κουζούντελη, στα καφενεία με τη σουμάδα και τα παξιμάδια.

Βόλτα στο παζάρι και στο μώλο.

Αχ αυτα τα παιδικά μας χρόνια. Τα παιδικά χρόνια που μας σημαδεύουν. Ολους. Και θα μας σημαδεύουν για όλη μας τη ζωή. Γιατί ειναι τα καλύτερα. Τα ομορφότερα. Τα αγαπημένα. Και δεν ειναι μόνο οι μνήμες, οι όμορφες στιγμές, οι πρώτοι έρωτες, τα άγουρα όνειρα, τα φαρομανητά. Ειναι οι αναμνήσεις απο τις αξέχαστες μυρωδιές αλλά και απο τους ήχους. Oι μυρωδιες και οι ήχοι απο τη Λευκάδα. Αξέχαστες. Μοναδικές. Ανεπαναληπτες.

Οι μυρωδιες απο το βρεγμένο χώμα στα Βαρδάνια. Και απο τους γερικους ευκάλυπτους. Απο τη μουτελη στο μώλο και τα "ληγμένα` φύκια στο Ιβάρι. Οιδιαφορετικές μυρωδιες. Οι αγαπημένες. Του μάραθου στο Κάστρο. Της ασετυλίνης στο πυροφάνι. Των μαντολάτων και της σουμάδας. Του χαλασμένου ξύλου στου "Πάπιου". Της ξεραμένης αλμύρας στο δέρμα ενα Αυγουστιάτικο απομεσήμερο. Των λασπωμένων αυλακιών στου Πουλιού. Η μυρωδια απο το καμενο κερί στον επιταφιο, στον Αη Νικόλα. Απο το Κυριακάτικο, μεσημεριανό τραπέζι, (με την κατσαρόλα να "χοροπηδάει" απο ευχαρίστηση που ολοκλήρωσε το εργο της). Η μυρωδια των περιβολιών την Πρωτομαγιά. Και του ξεροψημενου ψωμιού απο το φούρνο της Λιόνταινας και του Δειβέκη.

Του πρωτου τετραδίου. Και της φθηνης κολωνιας μετα το εφηβικό ξυρισμα. Της βρασμένης κουκούτσας και του φρέσκου ψαριου. Οι μυρωδιές που ερχονται και σημερα και με συντροφευουν.

Αλλα ειναι και αυτοι οι ήχοι, τα ακούσματα. Που με κυνηγάνε. Με χαϊδευουν ακομη στα αυτια μου. Οι ήχοι της τρελαμένης καρδιας στο πρωτο ραντεβού. Ο ηχος τις βροχής πάνω στο τσίγκο. Της σάμπας και της μαζουρκας στο "Πάνθεον". Της φιλαρμονικης και της μεταμεσονυχτιας καντάδας. Της κορνέτας του Καμινάρη. Και της Διάνας την Πρωτοχρονιά. Το χαχανητό του Κοκοκιώρου. Οι φωνες των φολκλοριικων συγκροτημάτων στο φεστιβάλ. Οι μπαλιές απο το ποδόσφαιρο των φιλακισμένων μέσα στις φυλακές. Ο ηχος απο τις σιδερενιες ροδες απο το κάρο του παπου μου, του Νιόνιου. Και απο τη καμπάνα της Παναγιάς των Ξένων. Οι ήχοι των γλάρων στη λιμνοθάλασσα. Και των αδέσποτων σκυλιων στην Αγία Κάρα. Μυρωδιές και ήχοι. Ηχοι και μυρωδιες. Που μαζι με τις εικόνες, με τις μνήμες θα με κυνηγούν, θα με μαγευουν, θα με σημαδεύουν για πάντα...

ΥΓ: Οι μπουρανέλλοι (μπρανέλοι) αυτοί οι διαφορετικοί χαρακτήρες, γνήσιοι, πνευματώδεις, με κουλτούρα και με ενα μοναδικό χιουμορ. Πρόκειται για προσωνυμία των κατοίκων της πόλης η οποία δόθηκε στην εποχή των Βενετσάνων (1648-1797). Στη Βενετία υπάρχει το νησί BURANO (με την περίφημη σχολή των δαντελιέρων) το οποίο απέχει μισή ώρα απο το νησί Μουράνο (διάσημο κέντρο υαλουργίας απο τον 11ο αιώνα). Oι κάτοικοι του λέγονται και σήμερα μπουρανέλοι (Buranelli). Μερικοί απο τους ψαράδες του Μπουράνο ήρθαν και στη Λευκάδα οπου βρήκαν μια κατ΄εξοχη πόλη φτωχοψαράδων και τους έδωσαν το όνομα τους. Το προσωνύμιο δόθηκε αρχικά στους ψαράδες της πόλης καθώς και της Πρεβεζας. Με την πάροδο του χρόνου ονομάστηκαν έτσι όλοι οι ψαράδες και κατ΄εκταση χλευαστικώς απο τους κατοίκους των χωριών όλοι οι κάτοικοι της πόλης.Την εκδοχή αυτή για την προέλευση της προσωνυμίας την υποστηρίζει τόσο ο Πανταζής Κοντομίχης οσο και ο Τάκης Μαμαλούκας.Η άλλη εκδοχή υποστηρίζει οτι η προσωνυμία μπουρανέλος προέρχεται απο τη λατινική λέξη urbanus που σημαίνει ευγενής, αστικός (στα Ιταλικά urbano με τίς αυτές ερμηνείες) που με την κατάληξη -ελος γινεται urban-έλος, δηλαδή ο ευγενής, ο κατοικος της πόλης που το χρόνο θα παραφθαρεί σε Μπουρανέλο, για να καταλήξει οπως ακουγεται σήμερα: Μπρανέλος. Ωστόσο αυτη η εκδοχή απορρίπτεται γιατί σε καμιά αλλη πόλη της Ελλάδος - ιδιαίτερα στα Επτάνησα οι κάτοικοι λεγονται Μπουρανέλοι. Πάντως αυτο που πρέπει να επισημάνω ειναι οτι πριν μερικά χρόνια επισκεπτόμενος το Μπουράνο (μετά το Μουράνο) εμεινα εκπληκτος με την ομοιότητα του νησιού σε συγκριση με την πόλη της Λευκάδας. Το σιγουρο ειναι οτι και σημερα η προσωνυμια μπρανέλος δεν εχει εξαλειφθεί παρόλο που χάνονται οι παλιοί χαρακτηριστικοι μπρανέλοι.