Του Ηλία Γεωργάκη (elgeorgakis.blogspot.gr)

```Δεν θέλει πλουμίδια περιττά η ομορφιά μήτε μεγάλα λόγια. Να συμπορεύεται, αρκεί, με την απλοχεριά της φύσης. Απλά και ταπεινά, για να μονοιάζουν τα έργα τα μεγάλα«Παίρναμε κανά δυο κιλά. Και μας τα παίρνανε, μας τραβάγανε τη φούστα και μας την ξηλώνανε και μας τα χύνανε καταγής. Μας ψάχνανε κάθε μέρα. Γιατί παίρναμε λίγο και το κρύβαμε. Κι αυτοί μας το βρίσκανε και μας το σκορπίζανε. Μας έδιναν πολύ λίγο αλάτι την τελευταία μέρα. Περίπου 4 - 5 κιλά. Περισσότερο δεν είχε!...».

Μαρτυρία Λευκαδίτισσας εργάτριας στις περίφημες Ανω και Κάτω Αλυκές Λευκάδας, που και «Κρανίου Τόπος» καλούνταν, λόγω των σκληρών συνθηκών εργασίας που επικρατούσαν σε αυτές τις κάποτε (μέχρι το 1985 και το 1947, αντίστοιχα) πλουτοπαραγωγικές για το όμορφο νησί πηγές. Μαρτυρία σημερινή, που μαζί με άλλες, βοήθησαν τους μαθητές της Ε` τάξης του 2ου Δημοτικού Σχολείου Λευκάδας όχι απλώς να γνωρίσουν την ιστορική διαδρομή των αλυκών, τις ανθρώπινες σχέσεις που εκεί αναπύσσονταν, τα εργαλεία που χρησιμοποιούνταν, αλλά -και με τη βοήθεια των άξιων δασκάλων τους- να σκεφθούν και να υποβάλουν προτάσεις για τη σωτηρία και αξιοποίηση των εγκαταλειμμένων σήμερα αλυκών. Ολα αυτά, μαζί με σύντομο ιστορικό, κείμενα για τους τρόπους παραγωγής και χρήσης του αλατιού, το προσωπικό των αλυκών και τις εργασιακές σχέσεις, μνήμες, μαρτυρίες και σπάνιες φωτογραφίες, σε μια καλαίσθητη και επιμελημένη έκδοση που είχαν την καλοσύνη να μας στείλουν. Εμείς, αφού η περιοχή των Ανω Αλυκών (Αλεξάνδρου) -με την οποία οι μαθητές ασχολήθηκαν ιδιαίτερα- έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό οικολογικό πρόγραμμα Natura 2000 και μιας και ο(πρωην) δήμαρχος Λευκαδίων Παναγιώτης Σκληρός δηλώνει έτοιμος να βοηθήσει, να συνυπογράψουμε τις προτάσεις τους: Να διαφυλαχθούν τα περιβαλλοντικά στοιχεία της περιοχής, να γίνει αποκατάσταση των χερσαίων και θαλασσίων χώρων και να δημιουργηθεί οικολογικό - τεχνολογικό - πολιτιστικό πάρκο, να δημιουργηθεί κέντρο περιβαλλοντικής ενημέρωσης, να αναδειχθούν τα εκεί οχυρά Αλέξανδρος και Κωνσταντίνος, να επιδιωχθεί ακόμη και η παραγωγή αλατιοu.(EΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ- 23-8-2001 ) .

Ας δουμε ομως την ιστορία των αλυκών της Λευκάδας: Προς τα ανατολικά, εξώ από την πόλη της Λευκάδας υπάρχουν οι αλυκές της πόλης. Έχουν πάψει να λειτουργούν από το 1947, αλλά μαζί με τις Αλυκές Αλέξανδρου που βρίσκονται κοντά στον όρμο και το λιμάνι Δρέπανο, αποτελούν σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του τόπου, που πρέπει να διαφυλαχθεί. Οι πρώτες αλυκές κατασκευάστηκαν από Φράγκους, του Τόκκους, στις αρχές του 15ου αιώνα και είχαν έκταση 500 στρέμματα. Αποτελούνταν από 26 αλοπήγια ή τηγάνια. Επί Ενετών οι αλυκές αυτές τροφοδοτούσαν με αλάτι την πιάτσα της Βενετίας και από εκεί όλες τις αγορές της βόρειας Ιταλίας και της Κεντρικής Ευρώπης. Οι δεύτερες αλυκές δημιουργήθηκαν από τους Ενετούς του Μοροζίνι το 1684 σε έκταση 50 στρεμμάτων με 34 τηγάνια. Οι αλυκές της Λευκάδας έδιναν μεγάλες ποσότητες και καλή ποιότητα αλατιού. Προφυλαγμένες από το κύμα, ήταν ανοιχτές περιοχές με μεγάλη ηλιοφάνεια και ξηρό καλοκαίρι. Το θαλασσινό νερό εξατμιζόταν γρήγορα και άφηνε το αλάτι στον πυθμένα του τηγανιού, έμενε λίγες μέρες και μετά μεταφερόταν στους ώμους και στα κεφάλια εργατών και εργατριών στο μεγάλο κεντρικό σωρό για επεξεργασία και συλλογή στ α τέλη Αυγούστου. Ήταν σκληρή κι επικίνδυνη δουλειά για τις εργάτριες που κουβαλούσαν ξυπόλητες πάνω τους 25 με 30 κιλά.

Ο μεγάλος φωτογράφος Κώστας Μπαλάφας (1920 - 2011)  αποτύπωσε με το φακό του καταπληκτικές φωτογραφίες με τις γυναίκες στις αλυκές Λευκάδας να κουβαλούν το αλάτι στο κεφάλι τους, στα πολλά εξερευνητικά ταξίδια που έκανε στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 . Συγκινήθηκε από τον αρχέγονο μόχθο των γυναικών στις αλυκές του νησιού. «Ήταν σαν τις Καρυάτιδες σε κόντρα φως. Με τους τεντζερέδες που ήταν γεμάτοι αλάτι, να πηγαινοέρχονται σε διαγώνιες γραμμές μέσα στο κάτασπρο από το αλάτι τοπίο των αλυκών», θυμάται. «Πόσο επιδέξια κινούνταν, παρά το βάρος στο κεφάλι. Πόσο περήφανες και απέριττες ήταν οι κορμοστασιές τους. Νεαρά κορίτσια της Λευκάδας μαζί με γηραιότερες γυναίκες σε μια ατέρμονη σειρά, ανέβαιναν πάνω στους λόφους από αλάτι καθώς ανέμιζαν τα μπαλωμένα παραδοσιακά τους φορέματα. Αυτές τις γυναίκες δεν τις ξέχασα ποτέ στη ζωή μου. Λυπάμαι που δεν θυμάμαι τα ονόματά τους». Γι’ αυτό και επέστρεψε ξανά και ξανά στο όμορφο νησί του Ιονίου για να τις φωτογραφίσει αλλά και να τις κινηματογραφήσει «παρά τις τρομερές δυσκολίες της εποχής και το πάρα πολύ ακριβό φιλμ», εξηγεί. Και οι φωτογραφίες της έκθεσης αποτυπώνουν τον αγώνα των Λευκαδιτών και ειδικότερα των γυναικών με τη γη. «Παντού συναντούσες γυναίκες εκείνη την εποχή γιατί οι περισσότεροι από τους άντρες βρίσκονταν στην εξορία και στα ξερονήσια. Θυμάμαι τις τραγικές στιγμές του αποχωρισμού τους. Σε έναν τέτοιο αποχωρισμό είναι τραβηγμένη και η πιο αγαπημένη μου φωτογραφία από τη Λευκάδα κάπου στο λιμάνι του Νυδριού. Τα βουβά πρόσωπα των γυναικών μέσα στη βάρκα με στοιχειώνουν ακόμα…», θυμάται ο Μπαλάφας.

ΥΓ 1: Τον Αυγουστο του 2010 στη Λευκάδα στην αίθουσα τέχνης «Φαλκώνης» εγινε η έκθεση με επιλεγμένα έργα της πολύχρονης πορείας του. Κ. Μπαλάφα. Παράλληλα προβλήθηκε για πρώτη φορά το ανέκδοτο έγχρωμο φιλμ που κινηματογράφησε στο τέλος της δεκαετίας του ’50 με τίτλο «Αλυκές Λευκάδος».
ΥΓ 2: Καταπληκτικές φωτογραφίες απο τις αλυκές μας εδωσε και ο αείμνηστος Λευκαδίτης Νίκος Κατωπόδης – Πανοθώμος (1916 -2011).
ΥΓ 3: ΛΕΥΚΑΔΑ: ΠΕΡΙΟΧΕΣ NATURA 2000:
146 GR2240001 SCI/SPA ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΕΣ ΣΤΕΝΩΝ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ) 2142,22 (ΠΑΛΙΟΝΗΣ - ΑΥΛΙΜΩΝ & ΑΛΥΚΕΣ  ΛΕΥΚΑΔΑΣ .

Πατήστε στον παρακάτω σύνδεσμο για να διαβάσετε την  μελέτη για τις αλυκές Λευκάδας της κ. Μαρίας Λαμπρινού (απο το :www.arxaiologia.gr).
http://www.archaiologia.gr/wp-content/http://www.lefkadanews.com/uploadsold/2011/07/49-7.pdf

2014-01-27