Γράφτηκε ότι ο Άγγελος Σικελιανός, γεννημένος στις 15 Μαρτίου του 1884 στη Λευκάδα, είναι ο ποιητής του μέλλοντος. Και πράγματι το πνευματικό του έργο και η δράση του αποκτούν αδιαμφισβήτητη επικαιρότητα στις μέρες μας. Διότι ο ποιητής ήταν ο πρώτος από τις πνευματικές μορφές του τόπου που συνέλαβε την ιδέα να δημιουργήσει ένα ενωτικό πνευματικό κέντρο οικουμενικής ακτινοβολίας στους Δελφούς (τον ομφαλό της γης) που θα εργαζόταν για την ειρηνική συνεργασία και την πνευματική ενότητα των λαών.

Επηρεασμένος από τον Αισχύλο αναγνωρίζει σ’ αυτόν, αυτό που ο ίδιος θέλει να πετύχει. Να υψώσει τον κόσμο σε συνείδηση της ζωής καθολική. Έτσι το 1922 βλέποντας τα κύματα των προσφύγων που δημιούργησε η μικρασιατική καταστροφή πίστεψε ότι ο ουσιαστικότερος τρόπος να βγει ο τόπος από το τέλμα ήταν να ανακτήσει ο Ελληνικός λαός τη συνείδηση των άφθαρτων αξιών του και αποφασίζει να κάνει πράξη το Δελφικό του όραμα, όπου διανοούμενοι, επιστήμονες, καλλιτέχνες χωρίς τις παρεμβάσεις και τις σκοπιμότητες των πολιτικών θα εργάζονταν για την πνευματική συναδέλφωση των λαών. Με τη οικονομική και προσωπική βοήθεια της γυναίκας του Εύας Πάλμερ πραγματοποιούνται οι Δελφικές γιορτές από το 1927 μέχρι το 1930 όπου σταματούν λόγω οικονομικής καταστροφής του ζευγαριού.

GRAMMATAEYAPALMERΟ Σικελιανός επίσης είναι ο πρώτος που συνειδητά προβάλλει την εναρμόνιση του πολιτισμού με την φύση, πράγμα που φαίνεται στο πρώτο του σύνθετο ποίημα «Αλαφροΐσκιωτος» όπου, μέσα από την επικοινωνία του με τους γιαλούς και τους ελαιώνες του πατρικού του νησιού, της Λευκάδας, αναφέρει την αρμονική σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον.

Χαρακτηριστικά στον πρόλογο του «Λυρικού βίου» Αναφέρει: «Από την πρώτη λοιπόν ώρα που προχώρησα το βήμα μου στην έκταση της γης, κι απ’ την πρώτη μαύρη έναστρη νύχτα όπου αντίκρισα παιδί (και που έκτοτε η εικόνα της υπάρχει αναλλοίωτη και ολόκληρη βαθιά μου) η ιδέα της φύσης δεν υπήρξε ποτέ για με ένα πλαίσιο ή περίλαμπρο ή μοιραίο της ανθρώπινης ζωής, αλλά η αιώνια ωδινόμενη στο κέντρο των πλασμάτων όλων κοσμογονική αισθαντική ψυχή.»

Ένας από τους πολλούς μελετητές του ο Ερατοσθένης Καψωμένος παρατηρεί ότι ένα από τα θεμελιώδη γνωρίσματα της ποίησης του Σικελιανού είναι η ικανότητα του να ανιχνεύει το μέγιστο μέσα στο ελάχιστο, το καθολικό στο επιμέρους, το πνευματικό στο εμπειρικό, τον πολιτισμό μέσα στη φύση.

Πέντε φορές προτάθηκε για Νόμπελ λογοτεχνίας, αλλά ποτέ δεν έφτασε στα χέρια του.

Η Ιερά οδός, από τα σπουδαιότερα δείγματα της ελληνικής συμβολικής ποίησης είναι ένας χαιρετισμός και μια υπόσχεση. Μια ταυτότητα για να θυμηθείς ποιος είσαι, είπε ο Γκάτσος.

Κ’ η καρδιά μου, ως εβαδιζα, βογκούσε:
Θάρτει τάχα ποτέ, θα νάρτει η ώρα
που η ψυχή της αρκούδας και του Γύφτου,
κ’ η ψυχή μου,που Μυημένη τηνε κράζω,
θα γιορτάσουν μαζί;
Κι ως προχωρούσα,
κ’ εβράδιαζε, ξανάνιωσα απ’ την ίδια
πληγή, που η μοίρα μ’ άνοιξε, το σκότος
να μπαίνει ορμητικά μες στην καρδιά μου,
καθώς από ραγισματιάν αιφνίδια μπαίνει
το κύμα σε καράβι που ολοένα
βουλιάζει. Κι όμως τέτοια ως να διψούσε
πλημμύραν η καρδιά μου, σα βυθίστη
ως να πνίγηκε ακέρια στα σκοτάδια,
σα βυθίστηκε ακέρια στα σκοτάδια,
ένα μούρμουρο απλώθη απάνωθέ μου,
ένα μούρμουρο, κ’ έμοιαζ’ έλεε:
«Θάρτει».

Γράφει για τον Σικελιανό ο Ανδρέας Καραντώνης: «Για μας ο ίδιος ήταν η καλύτερη, η πιο λαμπρή κι η πιο πειστική κριτική εικονογράφηση του έργου του. Κι αντίστοιχα το έργο του μας θυμίζει τον Άνθρωπο Σικελιανό. Κάθε του στίχος μας τον ξανάστηνε μπροστά μας ολοζώντανο με την βουερή φωνή του, με το μίλημα του που έμοιαζε περισσότερο με χρησμολογία παρά με στοχασμό, με τον ζωτικό πληθωρισμό του, μ’ αυτό το ξεχείλισμα των φυσικών δυνάμεων που ήταν έκδηλο στο κορμί του, στην περπατησιά του, στο αιματώδες του πρόσωπο, στις χειρονομίες του, στη στάση του, στη φωνή του. Φαινόμενο το έργο, φαινόμενο κι ο άνθρωπος.»

Αυτό ήταν ο Σικελιανός. Ένα λυρικό ποτάμι που κουβαλούσε μέσα του τους αρχαίους προγόνους, τις Γραφές, τον Ορφέα, τον Χριστό. Που πίστευε στον άνθρωπο πως μπορεί να ξαναβρεί τον εαυτό του και να ενωθεί με το όλον.

Ο Άγγελος Σικελιανός πέθανε στις 19 Ιουνίου 1951, μα η φωνή του βροντερή κραυγή, κάλεσμα, μήνυμα έρχεται μέσα απ’ τους καιρούς και μας φωνάζει:

Ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε
τον ήλιο πάνω απ’ την Ελλάδα
ομπρός, βοηθάτε να σηκώσουμε
τον ήλιο πάνω απ’ τον κόσμο!

Ελένη Μ. Ματαράγκα

www.aromalefkadas.gr

2014-05-09