Σπύρος Βρεττός, Αγωνία επιβίωσης, 4^η έκδοση, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2015

Kυκλοφόρησε πρόσφατα σε 4^η έκδοση, το πρωτοποριακό μυθιστόρημα του Σπύρου Βρεττού, Αγωνία επιβίωσης (εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2015). Το έργο έχει μεταφραστεί στην αγγλική γλώσσα.  Oι κριτικές που απέσπασε τόσο στους ακαδημαϊκούς κύκλους -στις έδρες Νεοελληνικών Σπουδών- όσο και στον τύπο, είναι άκρως εγκωμιαστικές και θεωρούν το έργο « κάτοπτρο αναγνώρισης του σημερινού κόσμου και πηγή στοχασμού πάνω στην υπαρξιακή αγωνία της επιβίωσης-ένα φιλοσοφικό επαναπροσδιορισμό της ανθρώπινης ύπαρξης».  Μέρος των κριτικών-που χρησιμεύουν και ως οδηγός ανάγνωσης του μυθιστορήματος- δημοσιεύεται στο τέλος του βιβλίου.

To μυθιστόρημα αυτό είναι το πρώτο μιας τριλογίας (τα άλλα δύο: Απίστευτο Μηχάνημα-εκδ. Γρηγόρη, 2009, Η ζωή και ο θάνατος του Ειρηνοποιού, υπό έκδ.) και πραγματεύεται το πλέον ζωτικό πρόβλημα: εκείνο δηλαδή της επιβίωσης στη συνολική του έκφανση.

Ο κεντρικός ήρωας του έργου, εκπρόσωπος της υψηλής τεχνοκρατίας, έχει προ πολλού καταλάβει. Κάτι περισσότερο: βλέπει τη δημιουργία μιας «πρωτοφανούς οντότητας», άλογης και αθέατης στο σύνολό της, που επικρέμαται ως γενικότερη απειλή αφανισμού. Ξέρει πως η φιλοσοφία και η πολιτική σκέψη και πρακτική αδυνατεί να συλλάβει και ν`αντιμετωπίσει αυτήν την εντελώς νέα πραγματικότητα. Παρ`όλ`αυτά, ο ίδιος προτιμάει την πολιτική μετριότητα στο προσκήνιο.  Και για τον εαυτό του πιστεύει πως θα πετύχει να επιβιώσει. Κατασκευάζει μια έπαυλη κι ένα κυκλοτερές οικοδόμημα σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία, σε μιαν ακτή πάνω απ΄τη θάλασσα. Εκεί συζεί με μια γυναίκα  απομονωμένος, χρησιμοποιώντας μόνο «τα δικά τους προϊόντα» και πραγματοποιώντας ηλεκτρονικά και με αταλάντευτη επιτυχία τις επενδύσεις του.

Στην εξέλιξη του έργου ο «σπάνιας ευφυϊας» άνθρωπος της υψηλής τεχνοκρατίας και ο αυθεντικός λαϊκός άνθρωπος συναντώνται μέσα στο ίδιο δραματικό αδιέξοδο.  Μια ασύνορη διαπολιτισμική ανθρωπιά, σε μια στιγμή αναθερμαίνει την ανθρώπινη ύπαρξη.  Αλλ`αυτοί θα επιβιώσουν;

Σ`ένα δεύτερο αφηγηματικό επίπεδο, τα πρόσωπα του έργου-και μαζί τους και ο αναγνώστης-βρίσκονται να συμμετέχουν στον αφηγηματικό μύθο μιας πανοραμικής οθόνης: ο Δάντης, ο μεγάλος Φλωρεντινός ποιητής, αυτός τώρα ξεναγεί τον Βιργίλιο στα τοπία μιας πλανητικής εμπειρίας: εντεινόμενα φυσικά φαινόμενα, πολεμικές συρράξεις, ανίατες ασθένειες, βαριές επιδημίες, υπερεκμετάλλευση και φτώχεια, παγκόσμια οικονομική αστάθεια, οικονομικές καταστροφές, τυφλή βία και απανθρωπιά... Μια παγκόσμια διαταραχή και ταυτόχρονα μια κατάσταση πλήρους ανασφάλειας για όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους, που παραμένουν εν πολλοίς, άτομα και κοινωνίες «των αδιατάρακτων ρυθμών». Αποκαλύπτονται δραματικά όλες οι πτυχές της σύγχρονης ζωής, η οποία ανατέμνεται φιλοσοφικά με την παλίνδρομη κίνηση του φακού από το παρελθόν στο παρόν κι από κει στο ευκρινώς διαγραφόμενο μέλλον. Μαζί και τα όρια  και οι δυνατότητες του Λόγου. Εύκολα γεννιέται το ερώτημα: Ο κόσμος μας τελικά θα επιβιώσει;

Ο αναγνώστης, μέσ`από ένα αριστουργηματικό έργο τέχνης, συναισθάνεται βαθιά την ανάγκη-και με την προσωπική του συμμετοχή- ν`αποκαλύψει μία προς μία τις δυνατότητες διαφυγής και αναγέννησης. Παρακολουθώντας όλες τις πτυχές εξέλιξης τόσο των συγκεκριμένων ηρώων του μυθιστορήματος όσο και του ανθρώπου των ημερών μας, ο αναγνώστης κατανοεί την ανθρώπινη μοίρα και μετέχει συναισθηματικά και κριτικά στις περιελίξεις της, ενώ σφυρηλατεί τις αντιστάσεις και το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Eνδεικτικά αποσπάσματα κριτικών για το έργο

...Ο αναγνώστης του πρώτου τόμου της τριλογίας, της Αγωνίας επιβίωσης, έχει τη δυνατότητα να κατανοήσει τη δύναμη της εγρήγορσης που απαιτείται ώστε να ανεβεί σε υψηλότερο επίπεδο κατανόησης και να συλλάβει όλες εκείνες τις ισχυρές  δυσχερείς καταστάσεις  που μας μετατρέπουν  σε ορφανά της κουλτούρας.  Η αγωνία επιβίωσης αποτελεί τη διάγνωση  των τάσεων που έρχονται και μία ισχυρή δήλωση για τη δύναμη της τεχνοκρατίας, για τον τρόπο που κυβερνά τα πράγματα και για τις πανίσχυρες απαιτήσεις της. Η δύναμη (της τεχνοκρατίας) κρύβει μέσα στον  πόνο και την αγωνία τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται ώστε να ξεπεραστούν τα αποτελέσματα της πολιτισμικής αγωνίας.  Ο Βρεττός έχει φέρει στην επιφάνεια τα μυστικά τα οποία συνθέτουν το παζλ της διαρκούς δύναμης της τεχνοκρατίας. Οι σκέψεις του είναι γνήσιες και απόλυτα σχετικές.  Έχει αποδειχθεί ένας συγγραφέας αξιοθαύμαστης ευφυίας και οπτικής...

John P. Anton,  Καθηγητής Φιλοσοφίας-Πανεπιστήμιο Φλόριντα  (May 28, 2013)

«Η κορύφωση υπάρχει και δίνεται στα κεφάλαια 6 και 7 με το έργο που κάποιος, νεκρός ήδη, είχε ετοιμάσει και χαρίσει στον Άρη και το βλέπουν τώρα οι τέσσερις φίλοι στο βίντεο. Είναι ένα συναρπαστικό πανόραμα, με τον Βιργίλιο ξεναγούμενον από τον Δάντη και μ`έναν αφηγητή «που δεν αποκλείεται να ήταν ρομπότ», μια μακρά τοιχογραφία της ιστορικής περιπέτειας, όπως την παρακολουθούν-και αυτοί μέσα στο έργο-, πρόσωπα επί σκηνής, στις έγχρωμες τηλεοράσεις τους, «σχεδόν ακινητοποιημένοι πλήρως» οι άνθρωποι της κοινωνίας των αδιατάρακτων ρυθμών». Καταστροφές και ανατάσεις πολιτισμών, ακμές και ερειπιώνες, μορφές μεγάλες της ιστορίας και πλήθη ανώνυμα, χώρες και λαοί, με πρωθύστερες μεταθέσεις, αναμείξεις-ένα μεγαλειώδες έπος τραγικότητας και ματαιότητας περνάει εμπρός από τα δικά μας μάτια και χαρίζει στο έργο τη σημασία ενός βιβλίου σπάνιας ποιότητας και πρωτοτυπίας, γραμμένου με μια μαγικά μελαγχολική και ήρεμη συνάμα γλώσσα, όπου «μόνο οι μηχανές είναι το νεανικό πρόσωπο του κόσμου που έρχεται».

... Πρόκειται για ένα αριστούργημα, για ένα καλλιτεχνικό κατόρθωμα...

Μ. Γ. Μερακλής, Καθηγητής Πανεπιστημίου, Κριτικός Λογοτεχνίας

«...Η ένθετη βιντεοταινία δίνει τους ασύλληπτους ρυθμούς της οικουμενικής αποδόμησης. Ο συγγραφέας από μιαν αταλάντευτη σκοπιά μας εγκαλεί και μας καλεί σε μιαν αγωγή ζωής μέσω ενός επαναστοχασμού του θανάτου και της φθοράς...»

Θεοτόκης Ζερβός, Ποιητής, Μέλος της συντακτικής ομάδας του Πόρφυρα, γιατρός

« Το μυθιστόρημα Αγωνία επιβίωσης ερευνώντας την εννοιολογική ποικιλότητα και τα ανθρωπολογικά συμφραζόμενα σύμβιων πολιτισμών-και των συλλογικών τους εκδηλώσεων- κάτω από τη θεαματικά δραματική στέγη της οικουμενικότητας, αποτελεί... την περισσότερο καθολική και εναργή στις σημάνσεις της «μυθιστορία»  της σύγχρονης ζωής ως καθολικής οντότητας που συγχωνεύει κατακερματισμένα τοπία της ανθρώπινης περιπέτειας σε μια μεγαλειώδη σύνθεση του παρόντος...)

Παρασκευή Κοψιδά Διδάκτωρ Φιλολογίας

«...Όμως το βιβλίο του Σπύρου Βρεττού φέρνει στην επιφάνεια κρίσιμα ερωτήματα, που δημιουργούν τη βάση για αναζητήσεις σε πολλές κατευθύνσεις και προπάντων αναδεικνύει τους συσχετισμούς και τη διαπλοκή φανερών ή αθέατων δυνάμεων, που στο σύνολό τους περιβάλλουν ασφυκτικά τις εκδηλώσεις της ανθρώπινης ζωής ως ένας γιγαντιαίος πολύποδας... Είναι... η σωστή αφετηρία για παραπέρα έρευνα στο θέμα της ενίσχυσης των αμυντικών δυνάμεων του ανθρώπινου είδους απέναντι στις αρίφνητες και χαοτικές δυνάμεις καταστροφής που το περιβάλλουν».

Απόστολος Λάζαρης, Καθηγητής Πανεπιστημίου, Οικονομολόγος, π. Υπουργός

«...Η αφηγηματική ροή από την άλλη μεριά είναι αληθινά συγκλονιστική, όταν στη Βιβλιοθήκη-εργαστήριο του οικήματος παρελαύνουν μπροστά στα μάτια των ζευγαριών, μέσα από πανοραμικές οθόνες η μοίρα και το μαρτύριο των ανθρώπων από καταβολής κόσμου. Και εδώ αξίζει να υπογραμμιστεί η αφηγηματική στόφα του Σπύρου Βρεττού, όπως και το εφεύρημα της περιπλάνησης του Βιργίλιου και του Δάντη, με το Δάντη ξεναγό στις ακμές και στις παρακμές των πολιτισμών, την αναλγησία της εξουσίας, τον εφιαλτικό καθημερινό μικρόκοσμο των αιώνων...»

Δημήτρης Κονιδάρης, Ποιητής, Κριτικός Λογοτεχνίας, Μέλος της συντακτικής ομάδας του Πόρφυρα

«...Γραμμένο με ποιητικό ύφος, νεοδαντικό και προφητικό, πρέπει να προσεχθεί από όλη την ανθρωπότητα».

Κωνσταντίνος Σάντας, Καθηγητής της Συγκριτικής Λογοτεχνίας, Πανεπιστήμιο Flagler College, Florida.

"...Έργο πρωτότυπο, καλογραμμένο, με πολύ προβληματισμό, φαντασία και οραματισμό, είναι δυνατό γράψιμο με μια μορφή απαιτήσεων που συναρπάζει τον αναγνώστη...»

Γεώργιος Κ. Δαϊκος, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

«Αυτός ο ποταμός των εικόνων, εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο, «αποκαλυπτικά» αυτό που όλοι φοβόμαστε, αλλά και γιατί με την πλοκή και χίλιους άλλους τρόπους, δημιουργεί ένα καφκικό κλίμα, τελείως ασυνήθιστο στην ελληνική λογοτεχνία...»

Φάνης Ι. Κακριδής, Καθηγητής Πανεπιστημίου

(Παρουσίαση του βιβλίου θα πραγματοποιηθεί στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Λευκάδας, το Σάββατο, 25 Απριλίου 2015 και ώρα 19.30. Την εκδήλωση διοργανώνει ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Λευκάδας σε συνεργασία με το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λευκάδας).

2015-04-18