ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Την Παρασκευή, 22 Ιανουαρίου 2016, στα πλαίσια της ΛΕΣΧΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ του ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΛΕΥΚΑΔΑΣ, θα σχολιάσουμε το έργο «Φιλοκτήτης» του Σοφοκλή: ένα έργο της κλασικής φιλολογίας, του οποίου ο μύθος και οι ψυχικές και ηθικές μεταπτώσεις των ηρώων, έχουν πολλά να πουν στο σύγχρονο αναγνώστη. Εισαγωγικά σχόλια στο έργο από τη φιλόλογο του Μουσικού Σχολείου, κ. Αγγελική Κόγκα.

Η εκδήλωση θα γίνει στο Ξενοδοχείο Ιανός (Μαρίνα Λευκάδας), ώρα 8 μ.μ. Επιπλέον, θα γίνει αναφορά στο σύντομο αλλά ιδιαίτερου ενδιαφέροντος βιβλίο της Martha Nussbaum, καθηγήτριας Φιλοσοφίας του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, με τίτλο: Η ηθική του οίκτου (εκδ. Έρασμος, 2015). Το βιβλίο προσεγγίζει το θέμα του οίκτου με βάση την τραγωδία του Σοφοκλή: «Φιλοκτήτης».

Στην εκδήλωση χωράμε όλοι, διαβασμένοι και αδιάβαστοι, «καλοί και κακοί ...μαθητές...»

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                               Η Γενική Γραμματέας

Δρ. Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού              Κατερίνα Μαραγκού

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΩΣ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ

Φιλοκτήτης: Δράμα τριών προσώπων

Ο χαρακτήρας και η δομή του έργου μάς επιβάλλουν να το κατανοήσουμε ως δράμα τριών προσώπων. Όπως ίσως σε κανένα άλλο δράμα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, έχει μορφοποιηθεί εδώ η έντονη και εντελώς απρόσκοπτη δραματική κίνηση που δημιουργείται από τη σύγκρουση τριών ανθρώπων σαφέστατα και αυστηρότατα προσδιορισμένων χάρη στα προσωπικά τους χαρακτηριστικά (είναι το μοναδικό δράμα χωρίς ούτε έναν γυναικείο ρόλο). Το έργο ονομάζεται Φιλοκτήτης, και επομένως έχουν δίκιο όσοι πιστεύουν ότι άξονας του δράματος είναι η μοίρα ενός πονεμένου και πικρά απογοητευμένου ανθρώπου, που ωστόσο αναζητεί την εμπιστοσύνη. Αυτή όμως η μοίρα είναι τόσο στενά συνυφασμένη με τη συμπεριφορά των δύο άλλων προσώπων, ώστε κανείς από αυτούς δεν μπορεί να θεωρηθεί δευτερεύουσα και περιθωριακή μορφή· πάντως όχι ο Νεοπτόλεμος. Την παρουσία του την καθορίζει το μόνιμα επαναλαμβανόμενο θέμα της φύσεως. Το δράμα του Φιλοκτήτη εμπεριέχει και ένα δράμα του Νεοπτολέμου, ο οποίος, αντίθετα με τη συνείδησή του, εκβιάζει τη φύση του και τελικά αναγκάζεται να ξαναβρεί τον εαυτό του μέσα από μια επώδυνη πορεία. Είναι αυτό που αποτελεί τον πυρήνα της αριστοκρατικής σκέψης, και στον Πίνδαρο βρίσκεται σε αντίθεση με κάθε επίκτητη γνώση: η έννοια του έμφυτου τρόπου στον ξεχωριστό άνθρωπο, που εδώ διακινδυνεύει την ακεραιότητά του και δοκιμάζεται παλεύοντας με έναν άνθρωπο αλύγιστο και σφραγισμένο από την οδύνη. Με τα λόγια του Φιλοκτήτη ο Νεοπτόλεμος κερδίζει τον έπαινο της νίκης του (1310): τὴν φύσιν δ` ἔδειξας, ὦ τέκνον! Από τρεις σταθμούς περνά ο δρόμος που βγάζει τον Νεοπτόλεμο από το αδιέξοδο: ομολογία της απάτης· επιστροφή του τόξου· απόφαση να τα εγκαταλείψει όλα και να εκπληρώσει την υπόσχεσή του προς τον Φιλοκτήτη.

Α. Lesky, Η τραγική ποίηση των αρχαίων Ελλήνων
(Μετ. Νίκος Χ. Χουρμουζιάδης)

Martha Nussbaum, Η ηθική του οίκτου (The morality of pity),

Έρασμος, 2015

Ο οίκτος είναι ένα προβληματικό ζήτημα. Το συναίσθημα που βρίσκεται στην καρδιά της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας έχει προκαλέσει έντονη διαμάχη τόσο στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα όσο και στη νεώτερη Ευρώπη. Ορισμένοι νεώτεροι φιλόσοφοι, ασπαζόμενοι το γενικό ήθος των Ελλήνων τραγικών ποιητών, υποστηρίζουν ότι ο οίκτος είναι ένα πολύτιμο κοινωνικό συναίσθημα χωρίς το οποίο θα ήταν δύσκολο να ιδρυθούν σωστές πολιτικές κοινότητες.
Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, αφιερώνοντας ένα ολόκληρο βιβλίο, τον Αιμίλιο, στον οίκτο και στον κοινωνικό του ρόλο, συνδέει στενά αυτό το συναίσθημα με την ίδια τη δυνατότητα δημοκρατικής διακυβέρνησης λέγοντας ότι συνομαδώνει τους ανθρώπους γύρω από τη σκέψη της κοινής τους αδυναμίας και τρωτότητας, υπονομεύοντας τις ιεραρχίες που βασίζονται στο αξίωμα, την κοινωνική θέση και τον πλούτο. Άλλοι, ακολουθώντας τον Πλάτωνα και τους Έλληνες και Ρωμαίους Στωικούς -και προσθέτοντας κάποια δικά τους επιχειρήματα- υποστηρίζουν ότι ο οίκτος διαβρώνει την πολιτική δομή και παράγει κακούς πολίτες - πλαδαρούς, νωθρούς και μαλθακούς. [...] (Από την έκδοση)

13:06:37

2016-01-19