Όλες οι πρόσφατες μελέτες δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν σημαντικό πρόβλημα υπογονιμότητας ή στειρότητας.

Επίσης στις παχύσαρκες γυναίκες το ποσοστό των αποβολών είναι αρκετά μεγαλύτερο (4 προς 1) και υπάρχουν περισσότερες δυσκολίες να πετύχουν μια ομαλή εγκυμοσύνη και έναν εύκολο τοκετό.

Χιλιάδες παχύσαρκες γυναίκες καταφεύγουν στη λύση της εξωσωματικής γονιμοποίησης, όμως η επιτυχία μιας τέτοιας λύσης είναι σημαντικά μικρή (λιγότερο από 25%), όταν οι γυναίκες φυσιολογικού βάρους έχουν ποσοστό επιτυχίας διπλάσιο (πάνω από 50%).

Για τις γυναίκες με σοβαρή (νοσογόνο) παχυσαρκία, δηλαδή στις γυναίκες που ο δείκτης μάζας σώματος είναι μεγαλύτερος του 35 (ΔΜΣ > 35 kg / m2) οι πιθανότητες για γονιμοποίηση και για μια ομαλή εγκυμοσύνη είναι ακόμη λιγότερες.

Γιατί η παχύσαρκη γυναίκα παρουσιάζει υπογονιμότητα;

Στο σώμα της γυναίκας υπάρχουν δύο όργανα που παράγουν οιστρογόνα: οι ωοθήκες και τα επινεφρίδια.

Οι ωοθήκες παράγουν οιστρογόνα με κυκλικό τρόπο στη διάρκεια των 28 ημερών του κύκλου, τις μισές μέρες παρουσιάζοντας αυξημένη παραγωγή και τις μισές μέρες πολύ χαμηλή.

Τα επινεφρίδια παράγουν μία ορμόνη που λέγεται ανδροστενεδιόνη. Η ορμόνη αυτή μετατρέπεται στα λιποκύτταρα σε ένα οιστρογόνο που λέγεται οιστρόνη. Όσο περισσότερο είναι το σωματικό λίπος τόσο μεγαλύτερη και η παραγωγή αυτού του οιστρογόνου.

Κατά συνέπεια, στις παχύσαρκες γυναίκες υπάρχει αυξημένη παραγωγή οιστρόνης, η οποία επηρεάζει το φυσιολογικό κύκλο παραγωγής οιστρογόνων από την ωοθήκη με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η ωορρηξία και να προκαλείται υπογονιμότητα ή ακόμα και στειρότητα.

Πολλά αντισυλληπτικά χάπια περιέχουν οιστρογόνα. Τι πιθανότητες έχει μια γυναίκα που παίρνει αντισυλληπτικά να μείνει έγκυος;

Τις ίδιες πιθανότητες έχει και μία παχύσαρκη γυναίκα η οποία έχει στο αίμα της άφθονα οιστρογόνα που καταστέλλουν την ωορρηξία της.

Σαν αποτέλεσμα οι γυναίκες με παχυσαρκία έχουν σπανιότερα ωορρηξία, ενώ τα ωάρια που θα καταφέρουν να παραχθούν λόγω της συνεχούς επίδρασης των οιστρογόνων θα είναι κακής ποιότητας με αποτέλεσμα η πιθανότητα μιας φυσιολογικής ή ακόμα και υποβοηθούμενης γονιμοποίησης να είναι χαμηλή.

Πόσο σημαντική είναι η διατήρηση χαμηλού σωματικού βάρους στην εγκυμοσύνη;

Οι περισσότεροι γυναικολόγοι σήμερα στις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης, δίνουν μεγάλη σημασία στη διατήρηση χαμηλού σωματικού βάρους στην εγκυμοσύνη.

 Ένας από τους πρωτοπόρους στην ιατρική της αναπαραγωγής, ο R.J. Norman, σε άρθρο του σε ένα από τα μεγαλύτερα ιατρικά περιοδικά, το ‘British Medical Journal’, αναλύει το πόσο δύσκολο στατιστικά είναι για μία παχύσαρκη γυναίκα όχι μόνο να μείνει έγκυος φυσιολογικά αλλά πολύ περισσότερο να επιτύχει μία εγκυμοσύνη ακόμη και με εξωσωματική γονιμοποίηση.

Πολλοί γυναικολόγοι σήμερα θεωρούν απαγορευτικό σε μία γυναίκα η οποία έχει δείκτη μάζας σώματος >35 Kgr/m2 να μείνει έγκυος.

Αυτό οφείλεται στη δυσκολία της γονιμοποίησης αφενός, αλλά και στον κίνδυνο των επιπλοκών αφετέρου που έχουν οι παχύσαρκες γυναίκες στην εγκυμοσύνη και τον τοκετό, κίνδυνοι οι οποίοι αφορούν και τη μητέρα και το έμβρυο.

Από ποιες επιπλοκές κινδυνεύει μια παχύσαρκη γυναίκα στην εγκυμοσύνη;

Τέτοιες επιπλοκές είναι ο διαβήτης της κύησης, η προεκλαμψία και η εκλαμψία.

Ο διαβήτης στην κύηση έχει δυσμενείς επιπτώσεις και στη μητέρα και στο παιδί. Το παιδί γεννιέται μεγαλόσωμο με αποτέλεσμα να υπάρχει συχνά πρόβλημα δύσκολου τοκετού με κίνδυνο μαιευτικών κακώσεων και αναπηριών.

Για αυτό τον λόγο αλλά και για άλλους πολλούς οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να γεννήσουν με καισαρική.

Η προεκλαμψία και η εκλαμψία είναι δύο πολύ σοβαρές καταστάσεις υπερτασικής νόσου, στις οποίες κίνδυνεύει άμεσα η ζωή της μητέρας αλλά και η βιωσιμότητα του εμβρύου.

Όσον αφορά τα παιδιά των παχύσαρκων γυναικών έχουν και αυτά σημαντικούς κινδύνους.Τα έμβρυα των παχύσαρκων γυναικών έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ενδομήτριο θάνατο. Επίσης είναι πιο επιρρεπή να γίνουν και αυτά παχύσαρκα αλλά και να παρουσιάσουν μετέπειτα στη ζωή τους σακχαρώδη διαβήτη και καρδιακές παθήσεις.

Τι γίνεται στις περιπτώσεις όπου μία παχύσαρκη γυναίκα αποφασίζει να χάσει τα κιλά της με χειρουργική μέθοδο;

Συνήθως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Οι περισσότερες επεμβάσεις παχυσαρκίας είναι απόλυτα συμβατές με μία μελλοντική εγκυμοσύνη και μάλιστα τη διευκολύνουν σημαντικά.

Οι βαριατρικές επεμβάσεις βοηθούν σημαντικά στην προσπάθεια γονιμοποίησης της γυναίκας είτε φυσιολογικά είτε με υποβοηθούμενη μέθοδο διορθώνοντας την παχυσαρκία.

Με την απώλεια των περιττών κιλών και την επίτευξη ενός δείκτη μάζα σώματος κάτω από 30 kg/m2 διορθώνονται οι ορμονικές ανωμαλίες και η αντίσταση στην ινσουλίνη και συνεπώς η γονιμότητα αλλά και η εξασφάλιση μιας ομαλής εγκυμοσύνης και ενός τοκετού που θα φέρει στον κόσμο ένα υγιές παιδί.

Γιατί η χειρουργική μέθοδος είναι καλύτερη;

Είναι η μόνη μέθοδος που μπορεί να φέρει σημαντικά αποτελέσματα σε σύντομο χρονικό διάστημα και τα αποτελέσματα της μείωσης του βάρους είναι μόνιμα.

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι περισσότερες γυναίκες έχουν αυξημένη όρεξη, πράγμα το οποίο κάνει αδύνατη κάθε προσπάθεια για ρύθμιση του σωματικού βάρους με δίαιτα.

Συχνές ερωτήσεις

Πρέπει μία παχύσαρκη γυναίκα να προσπαθεί για εγκυμοσύνη ανεξάρτητα από το βάρος της;

Απάντηση: Η παχυσαρκία δεν δυσχεραίνει απλώς τη γονιμοποίηση. Προκαλεί αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών στην εγκυμοσύνη, τον τοκετό, αλλά και πολλά προβλήματα υγείας στο παιδί που θα γεννηθεί. Σαν συνέπεια η μείωση του σωματικού βάρους πρέπει να προηγείται πριν η γυναίκα αποφασίσει να μείνει έγκυος.

Σε πόσο χρόνο μετά από μία επέμβαση για παχυσαρκία μπορεί η γυναίκα να επιδιώξει εγκυμοσύνη;

Απάντηση: Δεν υπάρχει κανόνας αλλά συνήθως καλό είναι η εγκυμοσύνη να επιδιώκεται μετά τους 12 μήνες από την επέμβαση, αφού η γυναίκα θα έχει χάσει το μεγαλύτερο ποσοστό του περιττού βάρους.

Τι κινδύνους μπορεί να δημιουργήσει για το έμβρυο μια βαριατρική επέμβαση της μητέρας;

Απάντηση: Οι επεμβάσεις περιοριστικού τύπου (Γαστρικός δακτύλιος, Επιμήκης γαστρική πτύχωση, Γαστρικό μανίκι – SLEEVE) ουσιαστικά δεν δημιουργούν κανένα κίνδυνο στο έμβρυο, καθώς όλες οι τροφές που χρειάζονται μπορούν να καταναλωθούν και απορροφώνται όλα τα θρεπτικά στοιχεία που χρειάζεται το έμβρυο.

Προσοχή χρειάζεται στις δυσαπορροφητικές επεμβάσεις (όπως το γαστρικό by-pass) κατά τις οποίες ορισμένα θρεπτικά στοιχεία απορροφώνται δύσκολα. Αυτό δεν κάνει απαγορευτική τη συνύπαρξη του γαστρικού by-pass με την εγκυμοσύνη, όμως η εγκυμονούσα χρειάζεται εξειδικευμένη παρακολούθηση σε όλη την διάρκεια της κύησης.

Είναι σωστό μία παχύσαρκη γυναίκα να κάνει επέμβαση για παχυσαρκία με σκοπό να μείνει έγκυος αλλά και να υποστηρίξει σωστά μία εγκυμοσύνη και έναν τοκετό χωρίς κινδύνους;

Απάντηση: Οι βαριατρικές επεμβάσεις αυτή τη στιγμή είναι οι μόνες τεκμηριωμένες μέθοδοι αντιμετώπισης της σοβαρής παχυσαρκίας.

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι (από απλούστερες και αναστρέψιμες έως πιο επεμβατικές) από τις οποίες μπορεί να επιλέξει κανείς σε συνδυασμό με τον ειδικό χειρούργο αυτή που του ταιριάζει.

Από την άλλη οι επεμβάσεις αυτές γίνονται λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά με αποτέλεσμα η ανάρρωση να γίνεται πολύ σύντομα και αρκετά ανώδυνα.

Αλλά το όφελος δεν είναι μονοδιάστατο.

H απώλεια του πλεονάζοντος σωματικού βάρους:

Κάνει πολύ ευκολότερη τη γονιμοποίηση, καθώς ρυθμίζει την ωορρηξία διορθώνοντας τις ορμονικές ανωμαλίες.
Μειώνει τον κίνδυνο αποβολής έως και 75%.
Διευκολύνει πολύ περισσότερο την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (διπλασιάζει τα ποσοστά επιτυχίας).
Εξασφαλίζει εγκυμοσύνη και τοκετό χωρίς κίνδυνο επιπλοκών και μειώνει την πιθανότητα για καισαρική τομή.
Προφυλάσσει από τη γέννηση παιδιών με προβλήματα υγείας και προδιάθεση παχυσαρκίας.
Μειώνει τις δυστοκίες και τον κίνδυνο μαιευτικών κακώσεων και αναπηριών στα παιδιά που γεννιούνται.
Απαλλάσσει τη γυναίκα από μελλοντικά προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το αυξημένο σωματικό βάρος και της δίνει τη δυνατότητα να μεγαλώσει σωστά τα παιδιά της απαλλαγμένη από ασθένειες τις οποίες η παχυσαρκία προκαλεί.

Γράφει: Γλεντής Κ. Παναγιώτης, Γενικός Χειρουργός